Abstrakt
John Rawls rozwija i uściśla koncepcję nieposłuszeństwa obywatelskiego wywodzącą się z amerykańskiej tradycji demokratycznej, formułowaną już wcześniej, w XIX wie-ku, przez H.D. Thoreau. Jest ona częścią teorii sprawiedliwości jako bezstronności, rygorystycznie określa warunki sprzeciwu wobec państwa w ramach troski o moralny ład w praktyce demokracji. Obywatelskie nieposłuszeństwo nie jest rewolucyjnym buntem przeciwko państwu i prawu, lecz reformatorskim dążeniem do przywrócenia sprawiedliwości w przypadku jej poważnego pogwałcenia. Kluczowe w tej koncepcji jest wskazanie na sumienie obywatelskie, które nie odwołuje się do rozległej teorii dobra, jest natomiast ukształtowane przez zasady konstytucji odzwierciedlające zasady sprawiedliwości. Normatywny paradygmat etyki, w jakim Rawls przedstawia swą teorię sprawiedliwości, należy zintegrować z paradygmatem etyki cnoty. Znaczenie cnót obywatelskich ujawnia się w aktualnym kryzysie demokracji liberalnej, wobec rosnącej presji populizmu.
Przejdź do artykułu
Bibliografia
Anscombe G.E.M. (2010), Nowożytna filozofia moralności, przeł. M. Roszyk, „Ethos” 4 (92).
Arendt H. (1969), On Violence, New York: Harcourt, Brace & World.
Arendt H. (1991), O rewolucji, przeł. M. Godyń, Kraków: Wydawnictwo X – Dom Wydawniczy Totus.
Arendt H. (1993), Korzenie totalitaryzmu, przeł. M. Szawiel, D. Grinberg, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.
Hobbes T. (2005), Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Lazari‑Pawłowska I. (1990), Etyczne aspekty obywatelskiego sprzeciwu, „Etyka” 25.
Porębski Cz. (1999), Umowa społeczna. Renesans idei, Kraków: Znak.
Rawls J. (1994), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (1998), Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls J. (2010), Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Snyder T. (2019), Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka, przeł. B. Pietrzyk, Kraków: Znak.
Szutta N. (2017), Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą?, Lublin: Academicon.
Thoreau H.D. (1983), Obywatelskie nieposłuszeństwo, w: tenże, Życie bez zasad. Eseje, przeł. H. Cieplińska, Warszawa: Czytelnik.
Wierzbicki A.M. (1992), The Ethics of Struggle for Liberation, Frankfurt am Main: Peter Lang.
Wierzbicki A.M. (2021), Osoba i moralność, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wojtyła K. (1991), Człowiek w polu odpowiedzialności, Rzym – Lublin: Instytut Jana Pawła II KUL.
Przejdź do artykułu
pl
en
