Tekst ten jest przedstawieniem projektu rewizjonistycznej historii sztuki feministycznej w Polsce. W jego pierwszej części zwracam uwagę na to, że konceptualne ramy, które kształtują narracje o relacjach między sztuką i feminizmem, zarówno tę globalną, jak i lokalną, okazały się niezwykle trwałe. W dwóch kolejnych częściach artykułu prezentuję rewizjonistyczną historię sztuki feministycznej w praktyce, przedstawiając krótkie analizy kilku prac: Sztandar-gorset i Pokrowiec dla mojego kochanka Marii Pinińskiej-Bereś (obie z 1967) i Sztuka konsumpcyjna Natalii LL (1972–1975).

Rozróżnienie między jakościami pierwotnymi i wtórnymi, wprowadzone do filozofii nowożytnej przez Galileusza, a podtrzymane m.in. przez Kartezjusza i Locke’a, uchodzi powszechnie za jeden z kluczowych czynników w rozwoju nowożytnego idealizmu. We współczesnej formie sednem tej dystynkcji jest uznanie pewnej klasy percypowanych jakości za fenomeny czysto mentalne, ze względu na ich treściową i strukturalną zależność od umysłu ludzkiego. Takie rozumienie omawianego rozróżnienia wyraźnie odbiega jednak od jego pierwotnej wersji, przedstawionej w pismach wzmiankowanych myślicieli, w których mentalny charakter postrzeganych jakości uzasadniany jest nie podmiotowo, udziałem umysłu w procesie poznawczym, a przedmiotowo – przez odwołanie się do natury materii, uchwytywanej w analizie pojęciowej. Idee konstrukcyjnej roli umysłu w procesach percepcyjnych oraz podmiotowej zależności jakości zmysłowych należą w rzeczywistości do następnego etapu wczesnonowożytnej subiektywizacji percepcji zmysłowej, dochodząc do głosu w pracach takich myślicieli jak Arnold Geulincx czy Richard Burthogge. Inspiracji do tego zwrotu dostarczyła specyficzna reinterpretacja filozofii arystotelesowskiej dokonana przez Jacopo Zabarellę i szkołę padewską oraz szczególny rodzaj krytyki arystotelizmu rozwinięty przez myślicieli niderlandzkich. Dwa wczesnonowożytne sposoby konceptualizacji rozróżnienia między jakościami pierwotnymi a wtórnymi można nadto powiązać z dwoma głównymi modelami pokartezjańskiego idealizmu – berkeleyowskim i kantowskim, a przejrzystej ilustracji tego twierdzenia dostarczają świadectwa zaczerpnięte z filozofii brytyjskiej – z pism Berkeleya i Burthogge’a.

The article is devoted to the analysis of the meaning of the Old Polish lexeme gędźba, which was inherited from the Proto‑Slavic * gǫdьba against the background of its equivalents in Old Bohemian and Old Russian. The inspiration was the text of prof. W. Boryś on the Proto‑Slavic musical vocabulary. Semantic analysis has shown that in Old Polish, Old Bohemian and Old Russian languages, the continuants of the Proto‑Slavic * gǫdьba had a meaning limited to playing a specific type of instrument, as in Proto‑Slavic. So the words did not refer to the notion of music in the general sense, but only to a certain part of it. This testifies to the absence of a general notion of music in the Middle Ages in the Polish language area and is a continuation of the original Slavic state. But the old concept, which was called gędźba, had some characteristics that have been transfered to the later concept „music”, called a new word borrowed from the Latin.