Celem artykułu jest analiza zmienności metanonośności pokładów węglowych w złożu Dębieńsko i powiązanie jej z budową geologiczną tego złoża oraz przedyskutowanie możliwości wystąpienia potencjalnego zagrożenia metanowego w rejonach przyszłej eksploatacji węgla, a także gospodarczego wykorzystania metanu. Złoże węgla kamiennego Dębieńsko znajduje się w zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na granicy fałdowej i dysjunktywnej strefy tektonicznej. Eksploatacja węgla w tym obszarze zakończyła się w 2000 r., jednak zainteresowanie tym złożem jest obecnie duże z uwagi na plany wszczęcia wydobycia węgla koksującego. Obszar złoża Dębieńsko jest stosunkowo dobrze rozpoznany geologicznie, m.in. z uwagi na głębokie wiercenia (do 2000 m) wykonane w jego obrębie. Warunki metanowe złoża są zróżnicowane, metanonośność wzrasta wraz z głębokością zgodnie z tzw. modelem północnym zmienności ilości metanu w GZW, zgodnie z którym pod kilkusetmetrową strefą naturalnie odgazowaną występuje strefa wysokometanowa, która w badanym obszarze rozdziela się dodatkowo na dwie podstrefy metanonośne – płytszą występującą na głębokości około 1000 m i głębszą na 1700–1900 m. Obie strefy rozdziela interwał obniżonej metanonośności. Do najistotniejszych przyczyn takiego rozkładu należą: temperatura i ciśnienie warunkujące adsorpcję metanu w pokładach węgla, a także obecność nieprzepuszczalnego pakietu iłowców i mułowców serii mułowcowej oraz budowa petrograficzna i stopień uwęglenia pokładów. Metanonośność złoża zmienia się też lateralnie głównie w zależności od tektoniki obszaru. Szczególną rolę odgrywa tu tzw. antyklina knurowsko-leszczyńska, w której stwierdzono podwyższoną ilość metanu w pokładach węgla w stosunku do obszarów sąsiednich oraz nasunięcie orłowskie wraz z systemem równoleżnikowych uskoków o reżimie tensyjnym, mogących stanowić drogi migracji metanu. Struktury te powinny być brane pod uwagę jako potencjalne źródła zagrożenia metanowego w przyszłej kopalni oraz jako perspektywiczne z punktu widzenia poszukiwania metanu jako kopaliny.

Wprowadzane nowe przepisy legislacyjne, regulujące w naszym kraju obrót paliwami stałymi, zwracają uwagę na konieczność rozwijania i doskonalenia sposobów i metod zagospodarowania mułów węglowych z węgla kamiennego. Celem pracy było wykazanie, czy parametry filtracyjne (głównie współczynnik filtracji) mułów węglowych są wystarczające do budowy warstw izolujących na składowiskach na etapie ich zamykania i jakie jest zapotrzebowanie na materiał w przypadku takiego postępowania. Analizę przeprowadzono dla składowisk odpadów komunalnych na obszarze województw opolskiego, śląskiego i małopolskiego. Dla mułów węglowych z górnictwa węgla kamiennego wartości współczynnika filtracji mieszczą się w zakresie 10–8‒10–11 m/s, przy średniej wartości 3,16 × 10–9 m/s. Można wnioskować, że materiał ten spełnia zasadniczo kryteria szczelności dla przepływów poziomych i często też pionowych. Przy zagęszczaniu, wzrastającym obciążeniu czy mieszaniu z popiołami lotnymi ze spalania węgla kamiennego oraz iłami osiągany współczynnik filtracji często obniża swoje wartości. Na podstawie przeprowadzonej analizy można sądzić, że muły węglowe mogą zostać wykorzystane do budowy mineralnych barier izolujących. Na koniec roku 2016 na obszarze województw opolskiego, śląskiego i małopolskiego czynnych było 50 składowisk odpadów komunalnych. Jedynie 36 z nich uzyskało status instalacji regionalnej, blisko 1/3 obiektów znajduje się w zasięgu Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP). Pozostałe składowiska zostaną przeznaczone do zamknięcia. Zakładając konieczność zamknięcia wszystkich czynnych obecnie składowisk odpadów komunalnych, zapotrzebowanie na muły węglowe wynosi ogółem 1 779 000 m3, co przy przyjętych założeniach daje masę 2 704 080 Mg. Całkowita ilość wytwarzania mułów węglowych jest w Polsce bardzo duża. Tylko dwie podstawowe grupy górnicze wytwarzają rocznie łącznie około 1 500 000 Mg mułów węglowych. Budowa warstw izolujących na składowiskach odpadów obojętnych, niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne i obojętne jest interesującym rozwiązaniem. Takie zastosowanie jest perspektywiczne, ale nie rozwiąże całościowo problemu związanego z wytwarzaniem i zagospodarowaniem tego materiału odpadowego. Istotne jest poszukiwanie kolejnych rozwiązań.

Określono zawartość BTEX i WWA w osadach dennych zbiornika Dzierżno Duże, zasilanego wodą zanieczyszczonej rzeki Kłodnicy. Stwierdzono, że od poprzednich badań z roku 1979 stężenie WWA w osadach nie zwiększyło się. Ogólna zawartość szesnastu oznaczanych w osadach dennych WW A wynosiła 30 mg/kg s.m. w pobliżu ujścia rzeki zasilającej zbiornik, a następnie bardzo silnie zmniejszała się, dochodząc w odległości około 3500 m od ujścia rzeki do 5% stężenia początkowego. Węglowodory wnoszone przez rzekę Kłodnicę do zbiornika wraz z zawiesiną osiadają na dnie zbiornika głównie w strefie bezpośredniego oddziaływania rzeki, tj. w odległości około 700 mod ujścia rzeki. Na tym odcinku osiada około 80% wnoszonych ładunków węglowodorów. W wyniku wieloletniej adaptacji w strefie tej doszło prawdopodobnie do wykształcenia grup drobnoustrojów intensywnie rozkładających zanieczyszczenia organiczne, w tym także WW A z wydzieleniem dużych ilości biogazu.

Słaby misterianizm określać ma sytuację, w której nie możemy zarówno sformułować rozwiązywalnego problemu świadomości, jak i wskazać zadowalającego dowodu na to, że jest on nierozstrzygalny. Aby opracować tytułowe zagadnienie, autor wychodzi od opisu koncepcji określanych jako misteriańskie. Misterianizm to stanowisko w filozofii umysłu, wedle którego jesteśmy w stanie wskazać zagadnienia naukowe, których nie możemy sformułować w postaci problemów, a co za tym idzie, rozwiązać. Zagadnienia takie nazywa się za N. Chomskym „tajemnicami”. W artykule przedstawiono kilka strategii argumentacyjnych typowych dla koncepcji określanych mianem misteriańs-kich – ewolucyjnego zamknięcia, autonomii świadomości oraz misterianizmu metodologicznego W. Seagera. Każda zostaje poddana krytyce, z której wynika, że argumentacja misteriańska jest niekonkluzywna. Okazuje się więc, że problem misterianizmu polega na tym, że wskazanie możliwości występowania tajemnic w nauce nie pociąga za sobą dowodu, iż rzeczywiście mamy do czynienia z konkretnymi tajemnicami (przede wszystkim tajemnicą umysłu).

The paper discusses thermodynamic phenomena accompanying the flow of gas in a slotted seal. The analysis of the gas flow has been described based on an irreversible adiabatic transformation. A model based on the equation of total enthalpy balance has been proposed. The iterative process of the model aims at obtaining such a gas temperature distribution that will fulfill the continuity equation. The model allows for dissipation of the kinetic energy into friction heat by making use of the Blasius equation to determine the friction coefficient. Within the works, experimental research has been performed of the gas flow in a slotted seal of slot height 2 mm. Based on the experimental data, the equation of local friction coefficient was modified with a correction parameter. This parameter was described with the function of pressure ratio to obtain a mass flow of the value from the experiment. The reason for taking up of this problem is the absence of high accuracy models for calculating the gas flow in slotted seals. The proposed model allows an accurate determination of the mass flow in a slotted seal based on the geometry and gas initial and final parameters.

The present work deals with continuum mechanical considerations for deformable and rigid solids as well as for fluids. A common finite element framework is used to approximate all systems under considerations. In particular, we present a standard displacement based formulation for the deformable solids and make use of this framework for the transition of the solid to a rigid body in the limit of infinite stiffness. At last, we demonstrate how to immerse a discretized solid into a fluid for fluid-structure interaction problems.

It was assumed that the temperature at which caffeine is consumed may cause changes in the mechanical and morphological properties of bones and affect the bone metabolism of pregnant female. The aim of the study was to assess the effect of caffeine used at different temperatures on selected morphological and mechanical properties of the femur as well as biochemical indicators of bone formation in female rats in pregnancy. It was use test solution at the temperature 10, 25 and 45ºC from 8 to 21 day during pregnancy, once a day. It was found that the temperature of administrated caffeine may have an effect on changing the morphometric properties and on the bone metabolism of pregnant female rats. The application of caffeine solution, was administrated at 10ºC caused the most constrained growth of the femur and weakened resistance to load, and caused increased susceptibility to cracks. Analysis of bone metabolism indicators showed that caffeine administered in the form of a solution at 10ºC and 25ºC caused the most negativity effects for bone formation and bone turnover indicators. The administration of caffeine at 10ºC causes the largest negative changes in bone morphological and strength indicators and hasn’t a beneficial effect on the bone metabolism of pregnant female rats.

Artykuł dotyczy procesu kalibracji semi-metrycznych kamer cyfrowych. Stosując takie kamery do pomiaru małych obiektów, zdjęcia muszą być wykonane w bardzo dużej skali, w zakresie od około I :20 do I :50. W celu zapewnienia dokładności pomiaru fotogrametrycznego na poziomie poniżej pól milimetra, należy stosować specjalne procedury i testy kalibracyjne dla określenia parametrów orientacji wewnętrznej, łącznie ze współczynnikami opisującymi błędy systematyczne zdjęć. W niniejszym artykule, przedstawiono porównanie dwóch metod, bazujących na obrazach dwuwymiarowych i trójwymiarowych testów kalibracyjnych. Wykonany eksperyment jest częścią projektu badawczego, finansowanego przez KBN, który dotyczy numerycznego modelowania fragmentów rzeźb w celu rekonstrukcji oryginalnego kontekstu zabytku.