The notion of free will, which supports moral responsibility in various accounts of Catholic moral theology, is in a particular way situated at the intersection of theological and non-theological disciplines. Early studies on volition in cognitive neuroscience, inspired by Libet’s experiment (1983), suggested that free will is an illusion because our conscious intentions do not cause corresponding actions: these are initiated beforehand by unconscious brain processes. Although this seems to contradict basic anthropological and ethical assumptions, a closer look at this thesis renders it immature. At the same time, new developments in the multidisciplinary science of human volition draw attention to several aspects of freedom and agency that may be central to the way people take action and control their lives. The implications of this research may provoke some reformulations on the side of theological ethics. They may also point to certain schools and traditions, such as Christian virtue ethics, as theologically preferable.

In this paper I present Bertrand Russell’s contacts with Polish readers and outstanding Polish writers. In paragraphs 2 and 3 I discuss books by Russell that were published in Poland and mention his personal contacts and correspondence. Russell exchanged letters with L. Chwistek, J. Conrad‑Korzeniowski, M. Dziewicki, G. Herling-‑Grudziński, S. Leśniewski, W. Lutosławski and A. Tarski. Interesting comments on his philosophy were offered by M. Ossowska, K. Twardowski, J. Salamucha and M. Heitzman. Paragraphs 4 and 5 discuss the influence that Russell’s logical ideas have exerted on the development of logic in Poland, especially in the works of L. Chwistek and S. Leśniewski.

Celem opracowania jest ukazanie istotnych elementów antropologii teologicznej zawartych w twórczości naukowej ks. prof. Mariana Ruseckiego. Podjęty problem został przedstawiony i rozstrzygnięty w pięciu punktach. Kolejno zaprezentowano następujące kwestie: człowiek stworzony przez Boga (1); chrystyczny wymiar osoby ludzkiej (2); homo paschalis (3); antropotwórczy wymiar chrześcijaństwa (4) oraz ukazywanie sensu życia jako zadanie dla teologii fundamentalnej (5). Konstytutywne przekonanie Ruseckiego, stanowiące sedno powyższych wątków antropologicznych, polega na tym, że zrozumienie tajemnicy człowieka jest możliwe jedynie dzięki Bożemu Objawieniu. Definitywna prawda o człowieku ma swoje źródło i wyjaśnienie w Logosie, Jezusie Chrystusie, prawdziwym Bogu i prawdziwym Człowieku. Dlatego antropologię profesora możemy określić jako teologiczną, chrystocentryczną i eklezjologiczną. Za szczególnie interesujące należy uznać elementy antropologii paschalnej, w której uwyraźniona została kwestia homo paschalis. Zasadny jest też postulat Ruseckiego, aby teologia fundamentalna jeszcze wyraziściej podjęła się opracowania – kluczowego dla człowieka – zagadnienia sensu życia.

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od kilku lat bardzo aktywnie działa Szkoła Nestorów Nauki, zorganizowana i prowadzona przez dwoje uczonych profesora Kazimierza Przyszczypkowskiego i doktor Izabelę Cytlak. W tej niezwykłej instytucji prowadzone są systematycznie wykłady akademickie dojrzałych wiekiem uczonych o najwybitniejszych kompetencjach. Dotychczas organizatorzy Szkoły Kazimierz Przyszczypkowski i Izabela Cytlak przygotowali trzy tomy zbiorów wykładów wygłoszonych w tej Szkole (dwa pierwsze nazwano „Wykłady nestorów nauki”): Nestorzy nauki Uniwersytetowi, 2019; Uniwersytet. Wspólnota różnorodności i różnicy, 2021; Uniwersytet. Otwarte przestrzenie dyskursów, 2023 (wszystkie opublikowane przez Wydawnictwo Naukowe UAM).
Wykłady nestorów nauki odbywają się co miesiąc, gromadząc około 200 uczestników – naukowców z różnych dziedzin i młodzież akademicką oraz są transmitowane i utrwalane na YouTube. Autor artykułu omawia i analizuje te książki zbiorowe na tle innych badań, studiów i debat interdyscyplinarnych. Dowodzi, że Szkoła Nestorów Nauki w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza jest unikatową w Polsce instytucją akademicką realizującą Humboldta ideę uniwersytetu.