Poznanie właściwości fizyko-chemicznych pyłów emitowanych z instalacji przemysłowych jest warunkiem oceny stanu aktualnego i doboru metod zapobiegania degradacji jakości powietrza atmosferycznego, spowodowanej obecnością w nim pyłu zawieszonego. Wśród branż przemysłowych emitujących pyl znajduje się szybko rozwijający się przemysł ceramiczny, produkujący płytki ceramiczne. Z istotnych węzłów technologicznych instalacji produkującej płytki ceramiczne w trzech przedsiębiorstwach pobrano próbki pyłów. Stosując metody instrumentalne zbadano ich skład ziarnowy, morfologię, skład fazowy i zawartość metali ciężkich.

Froin January 2006 on, a continuous experiment consisting in determinations of granulometrie composition of the airborne dust has been performed in the Institute of Environmental Engineering of PAS, Zabrze. The investigations include measurements of concentrations of PM1 - the suspended in ambient air particles of the aerodynamic diameter not grater than I μm - by using the PM10 Dekali impactor. The results of twelve month measurements (January - December 2006) arc presented in the paper: the granulometrie composition of total suspended dust (PM10, PM2.5, PM1) in winter and summer at an urban background site in the Silcsian Agglomeration. Monthly and seasonal average concentrations of PM I O, PM2.5 and PM1 were computed.

Pomiary stężeń 16 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu związanych z pyłami o frakcjach poniżej 2,5 μm prowadzono w 4 punktach pomiarowych województwa małopolskiego i śląskiego, w latach 2004-2006. Zebrany na podkładach filtracyjnych pyl respirabilny pochodził z terenu reprezentatywnego dla tła miejskiego, tras komunikacyjnych oraz emisji przemysłowej. Zaobserwowano wyraźne różnice w stężeniach WWA w sezonie letnim i grzewczym. Jak wynika z pomiarów najwyższe stężenia WWA w powietrzu związanych z pyłem PM2,5 zaobserwowano w Krakowie, w rejonie oddziaływania źródeł przemysłowo-komunikacyjnych, ma to miejsce zarówno w okresie letnim jak i w sezonie grzewczym. W ramach badań, w oparciu o uzyskane wyniki wyznaczono wzajemne stosunki poszczególnych WWA związanych z PM2,5 w powietrzu w wybranych miastach. Uzyskane wyniki badań wskazują, że poziom zanieczyszczenia badanych pyłów PM2,5 jest znaczny i zbliżony do danych uzyskiwanych z obszarów o podobnym stopniu urbanizacji i industrializacji.

Obecne metody składowania i wykorzystania mieszanych odpadów pirytów powęglowych mają za zadanie przeciwdziałać skutkom zagrożeń dla środowiska - emisji związków siarki, metali ciężkich i kwaśnych odcieków. Celem pracy było przeprowadzenie w warunkach laboratoryjnych badań nad potencjalnym zagrożeniem spowodowanym przez biologiczne utlenianie mieszanych odpadów pirytów powęglowych przy udziale bakterii, posiadających zdolność utleniania związków żelaza(ll). Analizowano zmiany: stężenia Fe(ll) i Fe(lll) w roztworach, potencjału utleniająco-redukcyjnego Eh, pH, składu fazowego odpadów metodą rentgenograficzną, morfologii odpadów metodą mikroskopii skaningowej. Rezultaty badań wykazały, że w obecności mikroorganizmów występuje znaczny wzrost dynamiki roztwarzania związków Fe(ll) z mieszanych odpadów oraz wzrost zakwaszenia roztworów w porównaniu z procesami chemicznego utleniania. Wykazano ponadto, że pomimo znacznej aktywności mikrobiologicznej w procesie utleniania związków Fe(II) do Fe(lll), stopień uwolnienia żelaza z odpadów jest ograniczany przez strącanie trudno rozpuszczalnych związków żelaza(III) - jarosytów.

Celem pracy było określenie możliwości wykorzystania gleby organicznej w uprawie wierzby do oczyszczania ścieków z nadmiaru azotanów i fosforanów oraz określenie przydatności potencjału redoks do oceny przemian związków azotowych w badanej glebie. Wykazano przydatność gleby organicznej w uprawie wierzby w procesie oczyszczania ścieków w warunkach obiektu doświadczalnego ,,Hajdów". Wyznaczono również istotne zależności pomiędzy potencjałem oksydoredukcyjnym a przemianami azotu zachodzącymi w glebie nawadnianej ściekami po drugim stopniu oczyszczenia.

W pracy badano udział bakterii redukujących siarczany (BRS) w biodegradacji materii organicznej. Mikroorganizmy izolowano z gleby poligonu wojskowego oraz z terenu rafinerii. Wyizolowane zespoły mikroorganizmów były zdolne do biodegradacji związków małocząsteczkowych będących produktami biodegradacji związków polimerowych występujących w środowisku. Stwierdzono, że udział BRS w biodegradacji związków organicznych w glebie był porównywalny z udziałem w biodegradacji materii organicznej w osadach morskich (40-55%).

W 2002 roku w jeziorze Gardno badano krążenie substancji biogenicznych w profilu pionowym i horyzontalnym oraz oszacowano bilans tych składników. Eutroficzne jezioro Gardno leży w strefie przybrzeżnej Bałtyku i charakteryzuje się dużą powierzchnią oraz niewielką głębokością (średnio 1,6 m). Stwierdzono, że w ciągu roku do jeziora dostaje się 1516 Mg azotu ogólnego i 155 Mg fosforu ogólnego. Z tego 67% azotu i 87% fosforu wypływa z niego poprzez odpływ, a reszta pozostaje w jeziorze. Z pozostającego w jeziorze azotu 45% uwalnia się poprzez proces denitryfikacji, a 53% ulega sedymentacji. Największy wpływ na krążenie związków tych dwóch pierwiastków ma mieszanie się wody wywołane silnymi wiatrami. Przemieszczające się masy wody porywają wierzchnią warstwę osadów dennych i mieszają się z nią. Powoduje to zwiększenie resuspensji i sedymentacji. maskując podobne procesy wynikające z zewnętrznego ładunku substancji biogenicznych oraz procesów i produktów autochtonicznych, które co do wielkości są o jeden, dwa rzędy mniejsze.

Praca obejmuje wyniki trzyletnich badań liczebności bakterii wskaźnikowych stopnia zanieczyszczenia (ogólna liczba bakterii oznaczana na agarze bulionowym w temperaturze 22 i 37°C) i stanu sanitarnego (liczba bakterii grupy coli - TC, bakterii grupy coli typu kałowego - FC, paciorkowców kałowych- FS i beztlenowych bakterii przetrwalnikujących redukujących siarczyny - Clostridium pcrfringensi w wodzie Jeziora Długiego Wigierskiego w warunkach bytowania kormorana czarnego tPhaiocrocorax carbo). Badania przeprowadzono w latach I 998-200 I w 530 próbach wody pobieranych na I 4 stanowiskach wyznaczonych w charakterystycznych miejscach jeziora, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc lokalizacji siedlisk kormoranów. Większość (powyżej 60%) przebadanych prób wody Jeziora Długiego Wigierskiego mieściła się w l klasie wód o bardzo dobrej jakości. Okolo 20-30% prób wody mieściła się w Il klasie wód dobrej jakości, tylko niewielki procent prób wody wykazywało nieznacznie większy stopień zanieczyszczenia i zaklasyfikowano je do Ill klasy czystości, tzn. wód o zadowalającej jakości. Wyższym stopniem zanieczyszczenia charakteryzowały się próby wody pobierane zazwyczaj w pobliżu dopływu i odpływu rzeki Dłużankijak też w sąsiedztwie bytowania kormoranów-w pobliżu wyspy Ostrówek i w strefie przybrzeżnej. Próby wód bardziej zanieczyszczonych bakteriologicznie pobierano częściej w okresie wiosenno-letnim, kiedy aktywność ptactwa wodnego i innych zwierząt w rejonie jeziora była większa. Wskazuje na to niski stosunek FC : FS w większości pobieranych w tym czasie prób wody z jeziora. Niski stosunek liczbowy kałowych bakterii grupy coli do paciorkowców kałowych w większości badanych prób wody sugeruje przeważający udział ptactwa wodnego w zanieczyszczaniu tego zbiornika.

Na polsko-czeskim odcinku rzeki Odry pomiędzy Chalupkami (Polska) i ujściem rzeki Olzy (Czechy) występują unikalne w europejskiej skali meandry (km 21,3 - 26,8). W XX wieku wystąpiło przerwanie dwóch meandrów podczas powodzi w 1977 i 1997 roku. Nastąpiło skrócenie długości rzeki na tym odcinku oraz wzrost spadku podłużnego. Erodowane i transportowane przez strumień rzeczny rumowisko osadzało się w różnych strefach odcinka meandrującego. Podczas powodzi w 1997 r. osadzające się rumowisko spowodowało zablokowanie wlotu do meandra nr I co spowodowało jego przerwanie. Artykuł prezentuje wstępną ocenę morfologicznych zmian koryta rzeki Odry oraz charakterystykę cech fizycznych i reologicznych osadzonego rumowiska.

Strefa brzegowa południowego Bałtyku to miejsce gdzie zazębia się oddziaływanie z jednej strony wód morskich a z drugiej wód lądowych. Oddziaływanie to szczególnie dobrze widoczne jest w jeziorach przybrzeżnych. Na warunki makroskalowe nakładają się lokalne warunki hydrologiczne oraz dla poszczególnych jezior specyficzne cechy morfometryczne ich niecek i hydrologiczne zlewni, co powoduje zmianę stosunków wodnych poszczególnych obiektów hydrograficznych. Na te wszystkie warunki naturalne nakłada się od ponad ośmiu wieków działalność człowieka. W efekcie mamy do czynienia z licznymi zagrożeniami naturalnymi i antropogenicznymi wpływającymi już nie tylko na pojawiające się zmiany w strukturze jeziora, lecz wręcz zagrażające jego istnieniu.

W porównaniu z tradycyjnymi technologiami energetycznego spalania paliw, stanowiącymi główne źródło emisji zanieczyszczeń w Polsce, mało zbadana jest emisja zanieczyszczeń z palenisk fluidalnych. Pracujące w kraju kotły z cyrkulacyjnym złożem fluidalnym wykazały zalety techniczne, technologiczne, ekonomiczne i ekologiczne, co sprawia, że otwiera się przed nimi perspektywa szerokiego zastosowania w energetyce komunalnej, zakładowej i zawodowej do spalania węgla, mułów i przerostów oraz paliw z odpadów i biopaliw. Aby wypełnić istniejącą lukę, jeśli idzie o znajomość właściwości emitowanego pyłu i zanieczyszczeń gazowych. przeprowadzono pomiary, analizy i badania czterech wybranych kotłów z cyrkulacyjnym złożem fluidalnym w elektrociepłowniach EC Tychy, EC Chorzów ELCHO, EC Katowice i El. Jaworzno Ill (Zakład li). Zmierzono emisję pyłu, jego skład ziarnowy i zanalizowano nagromadzone na cząstkach pyłu niebezpieczne substancje: wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i związki pierwiastków śladowych, w tym metali ciężkich oraz polichlorowane dibenzodioksyny i polichlorowane dibenzofurany (PCDD/PCDF). Zmierzono emisję ditlenku siarki, ditlenku azotu, tlenku węgla, chlorowodoru, fluorowodoru i lotnych związków organicznych. Do badania składu ziarnowego emitowanego pyłu stosowano impaktor kaskadowy, co pozwala uniknąć błędów spowodowanych koagulacją pyłu występującą podczas pomiaru za pomocą filtra mierniczego. Przeprowadzone badania są, pod względem sposobu podejścia i metodyki, kontynuacją wcześniejszych prac autorów nad emisją zanieczyszczeń towarzyszącą spalaniu węgla i stanowią zbiór aktualnych informacji o zanieczyszczeniach gazowych i pyłowych emitowanych przez kotły z cyrkulacyjnymi paleniskami fluidalnymi, pozwalający na pełną ocenę emisji w aspekcie zagrożenia środowiska. Syntetycznym rezultatem pracy są wskaźniki emisji z palenisk fluidalnych pyłu ogółem oraz frakcji PM2,5 i PM I O, ditlenku siarki i azotu, tlenku węgla, chlorowodoru i fluorowodoru, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i lotnych związków organicznych oraz dioksyn i furanów wyrażone w g/Mg spalonego paliwa. Wyniki badań, pomiarów i analiz potwierdziły ekologiczne zalety spalania węgla i mułów węglowych w paleniskach z cyrkulacyjnym złożem fluidalnym, a w szczególności niską emisje tlenków siarki i azotu oraz znikomą emisję chloro- i fluorowodoru, dioksyn i metali ciężkich. Wskutek stosowania wysokosprawnych elektrofiltrów bardzo niska jest też emisja pyłu. Uwidocznił się wpływ warunków spalania na emisję niektórych zanieczyszczeń, a zwłaszcza w odniesieniu do WWA i tlenku węgla.

The paper projects the potential of agricultural waste Saraca indica leaf powder (SILP) in biosorbing chromium from aqueous system. The influence of pH, contact time, metal concentration, biomass dosage and particle size on the selectivity of the removal process was investigated. The maximum sorption efficiency of SILP for Cr(lll): 85.23% and Cr(VI): 89.67%was found to be pH dependent giving optimum sorption at pH 6.5 and 2.5 respectively. The adsorption process fitted well to both Freundlich and Langmuir isotherms. Morphological changes observed in Scanning Electron Micrographs ofmetal treated biomass confirm the existence of biosorption phenomenon. Fourier Transform Infra-red Spectrometry confirms that amino acid-Cr interactions contribute a significant role in the biosorption of chromium using target leafpowder. The successful applications of easily abundant agricultural waste SILP, as a biosorbent have potential for a low technological pretreatment step, prior to economically not viable high-tech chemical treatments for the removal of Cr from water bodies.

W artykule przedstawiono wyniki badań prowadzonych w 2005 r. przy sześciu skrzyżowaniach w Zabrzu. Pomiary dotyczyły określenia natężenia ruchu na skrzyżowaniach, obserwacji parametrów meteorologicznych i przede wszystkim wyznaczenia stężeń pyłu PM2,5 i PM 10 we wszystkich badanych punktach. Porównano strukturę aerozolu w okolicy skrzyżowań ze strukturą aerozolu w punkcie odniesienia oddalonym od wpływu komunikacji poprzez wyliczenie udziału PM2,5 w PM I O w każdym punkcie. W jednym z punktów pomiarowych pomiary prowadzono kilkanaście dni, a pobrane próby PM 10 poddano analizie składu chemicznego powierzchniowej warstwy pyłu metodą XPS. Zidentyfikowane zostały główne oraz występujące w śladowych ilościach pierwiastki na powierzchni pyłu pobranego przy skrzyżowaniu.

Systemy osadu czynnego projektowane z myślą poprawy usuwania związków pożywkowych oparte są na zasadzie wzrostu, w beztlenowych i tlenowych warunkach, mikroorganizmów posiadających wysokie zdolności akumulacji fosforu. Aby uniknąć powrotu dużych ilości zakumulowanego fosforu w procesach kondycjonowania osadów stosowana często jest chemiczna precypitacja. To jednak nie musi przebiegać w ten sposób, ponieważ co najmniej dla części osadu, przed innymi procesami stabilizacji osadów, można przeprowadzić proces jego dezintegracji. Przedstawiona dezintegracja osadu nadmiernego przyczyniała się do usunięcia pokaźnej części związków pożywkowych w formie struwitu. Efektem dezintegracji osadu było uwolnienie jonów metali i destrukcja mikroorganizmów pol i-P. Przeprowadzony proces dezintegracji osadu pozwolił na usunięcie przynajmniej 25% fosforu wpływającego z ładunkiem ścieków, bez dodawania związków chemicznych.

W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych dotyczących możliwości wykorzystania węgli aktywnych produkcji polskiej oraz niekonwencjonalnych adsorbentów takich jak modyfikowana glinka Clarion i klinoptylolit do usuwania błękitu metylenowego z wody. Celem przeprowadzonych badań było ilościowe sformułowanie procesu adsorpcji oraz ustalenie wpływu różnych czynników na jego przebieg. Nakreślone w celu pracy zadania próbowano rozwiązać posługując się modelowymi układami doświadczalnymi. Jako adsorptyw stosowano roztwór błękitu metylenowego o stężeniu 20 mg/dm' sporządzony na bazie wody destylowanej. Procesy adsorpcji prowadzone w układzie porcjowym najlepiej opisywały izotermy Freundlicha. Na podstawie izoterm wyliczono zdolność adsorpcyjną testowanych adsorbentów Warunki przepływowe realizowano metodą filtracji kolumnowej. Na podstawie uzyskanych wyników sporządzono krzywe przebicia - izoplany, które posłużyły do wyznaczenia pojemności adsorpcyjnych w warunkach przepływowych. Użyteczne pojemności adsorpcyjne wyznaczone na podstawie izoplan wynosiły odpowiednio: węgle aktywne 27,00-41,00 mg/g, modyfikowana glinka Clarion 14,68 mg/g, klinoptylolit 5,54 mg/g. Krzywe wyjścia (izoplany) posłużyły do określenia strefy przenikania masy (wysokości frontu adsorpcji) oraz do obliczenia prędkości przesuwania się strefy wymiany masy. Modyfikowana glinka Clarion oraz klinoptylolit pomimo gorszych właściwości adsorpcyjnych mogą być brane pod uwagę jako materiały osłonowe w stosunku do węgli aktywnych.

W niniejszej pracy porównano, jaki wpływ na środowisko mają procesy wytwarzania fosforanów paszowych. Porównano trzy metody: termiczną zmodyfikowaną oraz dwie niskotemperaturowe endotermiczne (instalacja pracująca w KZPN .. Bonarka" oraz instalacja w GZNF .Fosfory"). Ocenę wpływu na środowisko przeprowadzono techniką LCA w układzie ,,gate to gate" przy wykorzystaniu metodyki Ekowskaźnika 99. Stwierdzono, bazując na wynikach LCA, iż najkorzystniejszą technologiąjest instalacja produkcji fosforanów paszowych metodą niskotemperaturową endotermiczną zlokalizowaną w GZNF .Fosfory". Ponadto wykazano, iż technika LCA może być skutecznych narzędziem oceny aspektów środowiskowych szczególnie, gdy jest konfrontowana z innymi metodami oceny wpływu procesów na środowisko naturalne.