Celem niniejszego opracowania było oszacowanie wpływu rodzaju drzewostanów na podatność magnetyczną i zawartości niektórych metali ciężkich w glebach leśnych. Badania prowadzone były na terenie starego parku w Pruhonicach (kolo Pragi) w Czechach. Na stosunkowo małym obszarze parku znajdują się skupiska różnych gatunków drzew, będące pod wpływem takich samych czynników naturalnych i antropogenicznych (typ gleby, podłoże geologiczne, klimat, odległość od źródeł emisji). Do badań wybrano pięć drzewostanów szpilkowych (sosna, świerk, świerk klujący, jodła, daglezja) i pięć drzewostanów liściastych (buk, dąb czerwony, dąb szypułkowy, grab, brzoza). W terenie pomierzono podatność magnetyczną oraz pobrano po dwie próby glebowe (30-cm tuby o przekroju 2,5 cm) oraz ściółkę leśną spod każdego drzewostanu. W laboratorium pomierzono podatność magnetyczną wzdłuż profili glebowych oraz określono zawartości metali ciężkich (Pb, Cu, Fe, Cd, Zn, Mn) w ściółce leśnej. Stwierdzono wysokie zawartości metali ciężkich w warstwie ściółki, jak również wysoki stopień korelacji między zawartością metali ciężkich a podatnością magnetyczną. Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że typ drzewostanu może mieć wpływ na zawartości metali ciężkich oraz podatność magnetyczną gleb leśnych. Wyższe wartości podatności magnetycznej zaobserwowano pod drzewostanami iglastymi. Jedynie w górnej warstwie gleby (0-1 cm) średnia podatność magnetyczna mierzona w terenie była wyższa dla drzew liściastych, na co wpływ mógł mieć świeży opad liści, ponieważ badania prowadzono jesienią.

Działalność przemysłowa prowadzi do powstawania rozległych terenów będących nieużytkami poprzemysłowymi. Odpady powstające w związku z eksploatacją węgla kamiennego są gromadzone w postaci hałd. Podejmowano wiele prób by zazielenić podłoże hałd. Mimo wysokich kosztów zabiegi rekultywacyjne często kończą się niepowodzeniem, ponieważ ignorowane były i są zasady ekologii - ścisłych wzajemnych zależności między środowiskiem abiotycznym a biotycznym. W krajach europejskich roślinnością klimaksową są lasy (które są końcowym stadium naturalnej sukcesji). W związku z tym na wielu europejskich nieużytkach prowadzono rekultywację poprzez zalesianie. Wśród artykułów opisujących spontaniczną roślinność na terenach poprzemysłowych, jedynie kilka poświęconych jest roślinności leśnej. Niniejsza praca prezentuje wyniki badań nad spontaniczną roślinnością leśną prowadzonych na wybranych hałdach porośniętych przez las. Analizowane zbiorowiska zaklasyfikowane zostały do zespołu Querco roboris-Pinetum J. Mat. (mscr.). Warstwę drzew budują głównie Betu/a pendula, Quercus robur, Pinus sylvestris i Popu/us tremu/a. W runie znaczący jest udział gatunków z klasy Vaccinio-Piceetea. Obecne są również gatunki łąkowe i ruderalne z klas: Chenopodietea, Plantaginetea majoris, Artemisietea oraz roślinny psammofilne z klasy Sedo-Sclerantetea.

Analiza fizyczna I 5 cm warstwy osadów dennych jeziora Rzuno wykazała, że ich charakter zmieniał się wraz z głębokością, od struktury ziarnistej, w płytszych partiach jeziora, do struktury amorficznej w głębszych partiach, od barwy jasnej do prawie czarnej i od konsystencji sypkiej do galaretowatej. Badania chemiczne osadów dennych tego jeziora wykazywały, że głównym składnikiem jest krzemionka ponad 50% suchej masy osadu, dlatego też osady te zakwalifikowano do osadów krzemianowych. Drugim istotnym składnikiem była materia organiczna, której zawartość wzrastała wraz z głębokością, od około 7% do 36%. Badane osady charakteryzują się niską zawartością azotu (około 0,6%), przy czym dominującą formę stanowi azot organiczny. Charakteryzują się również niską zawartością fosforu (około 0,06%), przy podobnej ilości fosforu organicznego i nieorganicznego. Zawartość metali (Ca, Mg, Fe, Al, Mn) jest również niewielka. Analiza korelacyjna wykazała, że jony żelaza odgrywają istotną rolę w akumulacji fosforu fosforanowego w osadach dennych badanego jeziora. Material odkładany w osadach dennych badanego jeziora jest głównie pochodzenia autochtonicznego. Skład chemiczny osadów dennych jeziora Rzuno, jak również analiza porównawcza z innymi jeziorami wskazują, że jest to umiarkowanie eutroficzne jezioro.

Prezentowana praca obejmuje badanie zawartości wybranych zanieczyszczeń w odpadach pochodzących z różnych punktów linii technologicznej otrzymywania filców kapeluszniczych. Zawartości zanieczyszczeń takich jak ołów, cynk, kadm, żelazo, kobalt, miedź, nikiel, chrom oznaczano w odpadach z pralnicy Bove, z mycia pralnicy oraz w odpadach z procesu filcowania. Zanieczyszczenia oznaczano metodami spektrofotometrycznymi z uwagi na ich prostotę wykonania i dostępność.

Artykul prezentuje wstępne wyniki badań nad dynamiką przemian zbiorowisk zaroślowych IV ich inicjalnym stadium rozwojowym, pozyskane z 15 stałych powierzchni badawczych. Obserwacje prowadzone były w latach 1997-99 i są pierwszym etapem wieloletnich badań mających na celu poznanie struktury fitocenoz zaroślowych, składu gatunkowego oraz wewnętrznego zróżnicowania IV ich różnvch stadiach sukcesyjnych. Stwierdzono, że znaczny wzrost liczby krzewów pociąga za sobą zmniejszenie si, bogactwa llorystyczncgo płatu. ponadto zwiększa się rola gatunków ruderalnych oraz - przejściowo - łąkowych. Ubywa natomiast roślin pochodzących z muraw kserotermicznych i okrajków termofilnych. Zaobserwowano także istotny wpływ otoczenia na tempo zasiedlania się krzewów.

Emisja pyłów przemysłowych w rejonie Bukowna zawierających znaczne ilości metali ciężkich spowodowała wzrost ich zawartości w glebie oraz opad na nadziemne części roślin. Roślinność porastająca sąsiedztwo ZGH .Boleslaw" w Bukownie wykazuje .maruralną" selekcję i przystosowanie do silnego zanieczyszczenia jakie występuje na tym terenie. Opisany gatunek traw Agrostis capillaris ma wysoką tolerancję ekologiczną na bardzo duże stężenia cynku. W pracy określono zawartości Zn w poszczególnych częściach traw oraz wpływ pyłów przemysłowych na wzrost roślin. Zbadano również granice tolerancji na cynk gatunku Agros1i.,· capillans oraz w których częściach roślin (liście, łodygi, korzenie) następuje akumulacja tego pierwiastka, przy występowaniu wysokich stężeń w środowisku wzrostu.

Badania miały na celu określenie biodostępnych form wybranych WWA w glebie lekkiej użyźnionej osadem ściekowym. W celu oceny zawartości biodostępnych WWA glebę ekstrahowano 25% roztworem tetrahydrofuranu w wodzie. Całkowitą zawartość WWA określano stosując ekstrakcję dichlorometanem metodą ultradźwiękową. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono wyraźny wpływ dawki osadu na zmiany w zawartości form biodostępnych WWA. Materia organiczna pochodząca z osadu wyraźnie ograniczała biodostępność WWA. Odnotowano również wysoką zależność pomiędzy poziomem form biodostępnych WWA w glebie a współczynnikiem log K,w tych związków.

Badaniami fitosocjologicznymi objęto miasto Kłobuck wraz z otuliną usytuowanych w województwie śląskim W sezonie wegetacyjnym 1989-1999 wykonano w zbiorowiskach zielnych 35 zdjęć fitosocjologicznych metodą Braun-Blanqueta. W wyniku przeprowadzonej analizy wyodrębniono na badanym terenie 14 zbiorowisk roślinnych, z których 10 zaklasyfikowano do zespołu. Są to: zbiorowisko z Lenina minor, Nupharo-Nymphaeetum albae, Sparganietum erecti, Phragmitetum australis, Typhetum latifoliae, Glycerietum maximae, Phalaridetum arundinaceae, zbiorowisko z Jasione montana, zbiorowisko z Deschampsia caespitosa, zbiorowisko z Holcus lanatus, Filipendulo-Geranietum, Scirpetum silvatici, Epilobio-Juncetum effusi, Arrhenathereteum eleatioris.

Terenem i obiektem badań florystycznych było miasto Kłobuck wraz z otuliną położone w województwie śląskim. Badania przeprowadzono w latach: 1988 i 1989. Na badanym terenie zidentyfikowano 388 gatunków roślin naczyniowych. W wyniku analizy flory stwierdzono: najwięcej gatunków należy do rodzin Asteraceae, Poaceae i Rosaceae, 10% flory to trwale zadomowione antropofity, z form życiowych w ujęciu Raunkiaera dominują hemikryptofity, duży udział mają gatunki o silnej ekspansywności, pod względem warunków siedliskowych, dominują gatunki preferujące pełne światło z przejściowym ocienieniem, umiarkowane warunki termiczne, warunki wilgotności typowe dla gleb świeżych, trofizm podłoża odpowiadający glebom zasobnym, odczyn podłoża umiarkowanie kwaśny do słabo kwaśnego, dyspersję podłoża odpowiadającą glebom piaszczysto-gliniastym i podłoże o zawartości materii organicznej jak w glebach mineralno-próchniczych,na badanym terenie stwierdzono występowanie 6 gatunków objętych ochroną ścisłą i 8 gatunków objętych ochroną częściową oraz I gatunku narażonego na wymarcie i 13 rzadkich na terenie Górnego Śląska, zidentyfikowano 7 gatunków roślin górskich.

Badania florystyczne prowadzono na trzech zwałowiskach pogómiczych zlokalizowanych na terenie miasta Ruda Śląska. Celem badań była analiza jakościowa i ilościowa flory i na tej podstawie próba określenia podobieństw i różnic między zwałowiskami. Na badanych obiektach stwierdzono występowanie łącznie 248 gatunków roślin naczyniowych. We florze zwałowisk dominują gatunki rodzime - apofity (ponad 80% flory). Najliczniej reprezentowaną formą życiową są hemikryptofity, wśród grup ekologiczno-siedliskowych dominują gatunki ruderalne oraz łąkowe. Analiza wskaźników ekologicznych wykazała przewagę we florze badanych obiektów gatunków światłolubnych, preferujących umiarkowane warunki termiczne i wilgotnościowe. Badana flora wykazuje szerokie spektrum tolerancji wobec zasobności i pH gleby.

Formy rzeźby terenu stworzone przez człowieka mają istotne znaczenie krajobrazowe, dokumentując minione sposoby użytkowania ziemi. Hałdy, które pozostały po eksploatacji węgla kamiennego czy rud metali stanowią również rezerwuar surowców budowlanych, z tego względu są one przejściowym elementem krajobrazu terenów przemysłowych i poprzemysłowych. Jednak niektóre z nich, szczególnie te, składające się z materiału, charakteryzującego się parametrami technicznymi nie odpowiadającym normom budowlanym czy górniczym, a usytuowanym w miejscach, których historia, kultura i tradycja są od stuleci związane z przemysłem mogłyby pozostać, jako rodzaj wyróżnika w krajobrazie, dokumentującego przeszłość.

Chrom występuje głównie na dwóch stopniach utlenienia. Zróżnicowana toksyczność i bioprzyswajalność związków Cr(III) i Cr(VI) są przedmiotem publicznego zainteresowania i wymagają dokładnych kontroli. Metody ASNICP są tzw. metodami różnicowymi i nic pozwalają na jednoczesne oznaczanie chromu (III) i (VI). Konieczność bardziej dokładnych i szybszych metod analizy próbek środowiskowych doprowadziła do zainteresowania się techniką chromatografii jonowej jako alternatywy do mokrych metod analizy chromu. Konwencjonalna HPLC, metody fotometryczne czy atomowa spektrometria absorbcyjna są bardziej podatne na interferencje niż chromatografia jonowa, która może być stosowana w szerokim zakresie analiz specjacyjnych. Współcześnie chemicy analitycy poszukują alternatywnych metod oznaczania Cr(III) i Cr(Vl), które byłyby szybsze, bardziej czule i tańsze w porównaniu do metod spektroskopowych i nie byłyby tak podatne na wpływy czynników przeszkadzających. Niniejsza praca opisuje badania zastosowania POCA jako czynnika kompleksującego jony Cr(III) i jego zastosowanie do jednoczesnego oznaczania Cr(III) i Cr(Vl) w wodach za pomocą chromatografii jonowej z detekcją UV.

The paper presents the toxicity changes of landfill leachate during landfill processes simulation as well as after Advanced Oxidation Processes implementation to the leachate. A bioluminescence toxicity test Toxalert®10 with the pure cultures of Vibrio fischeri was used. The significant difference in the leachate toxicity originating from acidogenic landfill phase in comparison to the methanogenic phase was noticed. The leachate ozonation led to the toxicity reductions. The hydrogen peroxide application caused the toxicity increase and slowed down the landfill processes.

W wybranych zapadliskach górniczych i wyrobiskach popiaskowych, sytuowanych w mezoregionie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, odłowiono 346 słonecznic, w klasach wiekowych 1-5, o przeciętnej długości i masie ciała odpowiednio 4,5 cm oraz 1,34 g. U badanych ryb stwierdzono występowanie: dojrzałych tasiemców Caryopliyllaeides fennica, plerocerkoidów Ligula intestinalis oraz Schistocephalus solidus, metacerkrii przywry Posthodiplostomum cuticola oraz dwóch skorupiaków Lernea cyprinacea i Argulus foliaceus. W przypadku zarażenia plerocerkoidami obu tasiemców, wyraźnie wyższą ekstensywność inwazji obserwowano w wyrobiskach popiaskowych, natomiast najwyższą ekstensywność zarażenia skorupiakiem Argulus foliaceus - w badanych zapadliskach. Zjawisko to autorzy dyskutują w kontekście różnic w zakresie temperatury wody oraz warunków tlenowych w obu typach analizowanych zbiorników.

Material odławiano w zbiorniku zaporowym ,,Przeczyce" (Wyżyna Śląska, mezoregion Garbu Tarnogórskiego) oraz w 9 stawach hodowlanych w regionie Gatine (department Deux-Sevres) w środkowozachodniej Francji. Zbiornik zaporowy w Przeczycach pełni rolę rezerwuaru wody pitnej dla mieszkańców północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Badane stawy wykorzystywane były do ekstensywnej hodowli ryb. W zbiorniku zaporowym odłowiono łącznie 218 linów, w wieku 1- 6 lat, w analizowanych stawach hodowlanych 247 linów, w tych samych klasach wiekowych. Ekstensywność zarażenia badanych populacji lina przez Ergasilus sieboldi wynosiła odpowiednio 42, 1% zbiorniku zaporowym oraz 42,4% w analizowanych stawach hcx:lowlanych. Nie stwierdzono istotnej różnicy w zakresie masy i długości ciała ryb zarażonych i nie zarażonych odławianych w zbiorniku zaporowym ,,Przeczyce" oraz w stawach hodowlanych z pełnym spektrum gatunkowym ichtiofauny. W stawach. w których ryby drapieżne były eliminowane, w następstwie odłowu interwencyjnego, zarażone liny były znacząco (p < 0,01) lżejsze i krótsze w porównaniu z osobnikami nie zarażonymi. Stwierdzono znaczącą (p < 0,01), chociaż względnie słabą, dodatnią korelację między intensywnością zarażenia £. sieboldi oraz masą i długością ciała zarażonych ryb (odpowiednio: r = 0,5956 oraz r = 0,7398) Nie stwierdzono znaczącej zależności między intensywnością zarażenia i współczynnikiem kondycji badanych ryb.

Świętochłowice są miastem usytuowanym w centralnej części tzw. konurbacji katowickiej (woj. śląskie). Ze względu na charakter przemysłowy, miasto jest silnie antropogenicznie przekształcone, a znaczna jego część jest zdegradowana przez składowanie odpadów poprzemysłowych. Obfite stanowisko kruszczyka błotnego Epipactis palustris znaleziono w czerwcu 2001 roku. w północno-zachodniej części miasta Świętochłowice, na terenie zwałowiska pohutniczego w dzielnicy Chropaczów. Populacja liczy tu kilkaset kwitnących okazów i ma tendencje rozwojowe.

Zaproponowano model analizatora intensywności zapachu w postaci dwóch warstw neuronów. Pierwsza warstwa zawiera chaotycznie rozmieszczone selektywne receptory poszczególnych odorantów. Wpływ odoranta na intensywność zapachu mieszanin zależy od liczby odpowiednich receptorów oraz liczby jego połączeń z neuronami warstwy drugiej (stopień dywergencji). Neuron drugiej warstwy zostaje pobudzony jednakowo po odebraniu sygnału z dowolnego receptora lub z kilku receptorów. Założono, że intensywność zapachu jest wprost proporcjonalna do liczby pobudzonych neuronów warstwy drugiej. Badany model zawierał 1000 neuronów w warstwie pierwszej i 1456 neuronów w warstwie drugiej. Warstwa pierwsza zawierała receptory A i B (RA i RB) w ilościach 15% RA, 15% RB oraz 30% RA I 0% RB. Receptory A cechowała dywergencja 1:9, receptory B - 1:25. Bodźcem były mieszaniny zawierające 5-100 cząsteczek A i B na sto (x , = O, 0,2, 0,5, 0,8 i 1,0). Potwierdzono ogólne podobieństwo reakcji modelu analizatora do reakcji ludzkiego węchu.