Badania układów urbanistycznych i ruralistycznych winny stanowić ważny element studiów historii miast i wsi, co wymaga interdyscyplinarności. Należy wykorzystywać źródła i odróżniać źródło od jego interpretacji / krytyki. Znaczenie źródeł jest odmienne dla różnych okresów i terenów. Dla ziem polskich w dobie wczesnośredniowiecznej znaczenie mają źródła geologiczne i archeologiczne. Dla późniejszych okresów rośnie ilość źródeł pisanych. Od okresu lokacji na prawie niemieckim w XIII i XIV w. znaczenia nabierają źródła planistyczne i kartograficzne, umożliwiające analizy modularne. Rola ikonografii rośnie w dobie nowożytnej i nowoczesnej. Metodą badawczą jest nanoszenie informacji ze źródeł na współczesne podkłady. Na tej podstawie należy dokonywać interpretacji faz przekształceń, posługując się analizami modularnymi, identyfikując historyczne miary długości i powierzchni. Osadniczy układ obejmuje centrum osadnicze i zaplecze rolne. Studia należy prowadzić poprzez współpracę specjalistów z różnych dyscyplin. Płaszczyzną takiej współpracy jest np. Atlas historyczny miast polskich.