Wyniki wyszukiwania

Filtruj wyniki

  • Czasopisma
  • Data

Wyniki wyszukiwania

Wyników: 1
Wyników na stronie: 25 50 75
Sortuj wg:

Abstrakt

Zabytki runiczne, na których znajdują się inskrypcje w najstarszym alfabecie germańskim, futharku starszym, wykonane z różnych materiałów – kości, rogu, drewna, skóry, kamienia i metalu – należą do najcenniejszych źródeł historycznych. Większość pochodzi ze Skandynawii, Niemiec, Anglii, Węgier i Rumunii, znaleziska z Polski i Ukrainy są znacznie rzadsze. Te pierwsze są wiązane z Saksonami, Anglami i Fryzami, te drugie ze wschodnimi Germanami. Inskrypcje w futharku starszym spotykamy na obiektach numizmatycznych, naśladownictwach solidów, monetach anglosaskich i fryzyjskich oraz złotych brakteatach germańskich, jednak nie wcześniej, niż od V w. po Chr. Do grupy najrzadszych i najcenniejszych zabytków runicznych dołączyła moneta naśladująca aureus Aleksandra Sewera, zakupiona na 58. Aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego w dniu 8 listopada 2014 r., określana dalej jako A 6273. Moneta ta trafi ła do rąk warszawskich antykwariuszy nie później niż w marcu 2014 r. Nic nie wiadomo na temat wcześniejszych losów monety, czy też miejsca jej znalezienia. Autentyczność monety A 6273 była bardzo uważnie sprawdzana. W ciągu trwających ponad trzy miesiące drobiazgowych i wnikliwych badań nad zabytkiem nie pojawił się ani jeden poważny argument, który podałby w wątpliwość jego autentyczność. Znaki runiczne odkryto dopiero po zakupie monety, co przemawia za jej autentycznością, gdyż jako najwcześniejsza znana na świecie moneta runiczna byłaby ona wyceniona wielokrotnie wyżej, a przecież złote monety są fałszowane dla zysku. Wyniki badań metaloznawczych również świadczą za autentycznością monety, ponieważ analogiczne egzemplarze ze zbiorów kopenhaskich mają, tak jak A 6273, niższy ciężar właściwy, niż np. złote monety rzymskie. Cechy traseologiczne, zwłaszcza wytarcie wewnątrz otworu, brzegu monety przy otworze i otoku otworu na rewersie świadczą o wieloletnim użytkowaniu monety jako ozdoby. Sam otwór i sposób jego wykonania również przemawiają jednoznacznie za autentycznością zabytku, a dodatkowo umożliwiają jego datowanie na III–początek IV w. po Chr. Monetę należy prawdopodobnie datować na lata 271–332, kiedy napływ złotych monet do kręgu gockiego osłabł po natężeniu z lat 251–270. Typ pierwowzoru, RIC 199 (legenda IOVI CONSERVATORI), datowany jest natomiast na lata 228–231. Stopień zbarbaryzowania nie jest bardzo duży. Barbaryzacja objawia się przede wszystkim w szczegółach wizerunków: kształcie oka, szyi, a zwłaszcza kształcie wstążek wieńca laurowego na awersie; proporcjach postaci Jowisza, błędnym odwzorowaniu wiązki błyskawic, fałd płaszcza i ramienia małego cesarza oraz w legendzie rewersu, w której rozpoznawalna wyraźnie część „IOVI…” ułatwiła identyfi kację typu pierwowzoru, natomiast dalsza część znacznie mniej udanie naśladuje znaki alfabetu łacińskiego. Większość elementów A 6273, zarówno legend, jak i wyobrażeń, jest w lustrzanym odbiciu wobec typu pierwowzoru. Dwa wyjątki to częściowa legenda XAN[DA]VG oraz napis runiczny i znajdujący się obok niego znak przypominający zgięty palec. W pierwszym przypadku twórca matrycy – stempli do wybicia monety lub formy i stempla – najprawdopodobniej obrócił pierwowzór o 180 stopni. W drugim, zastąpił legendę łacińską legendą runiczną. Analiza różnych możliwych technik wykonania A 6273 wskazuje, że mogła ona zostać wykonana techniką zbliżoną do tej, w jakiej wykonywano brakteaty germańskie, z wykorzystaniem modelu z miękkiego materiału w pierwszym etapie produkcji. Runolodzy, którzy wypowiedzieli się na temat napisu runicznego na podstawie zdjęcia zamieszczonego w opisie aukcji WCN, potwierdzili, że są to znaki runiczne, a różne możliwości ich odczytania prezentują tabele 3 i 4. Możliwa jest też inna interpretacja oparta na podobieństwie części legendy irl do występujących na innych zabytkach legendy runicznej irilaR, erilaR w świetle której byłaby to nazwa plemienna odnosząca się do Herulów. Fakt wykonania takiego napisu, sam w sobie wyjątkowy, a dodatkowo umieszczenia go na stronie eksponowanej podczas noszenia monety jako ozdoby, może przemawiać za tym, że było to imię. Wiązałoby się to także ściśle z jej funkcją: niewątpliwie przedmiotu osobistego o dużym znaczeniu dla swojego posiadacza, być może oznaki prestiżu, bogactwa, władzy, niewykluczone, że amuletu. A 6273 jest najstarszą znaną monetą runiczną. Jej ogromna wartość naukowa polega na tym, że przesuwa ona początki mennictwa germańskiego o dwa wieki wstecz i wiąże je najściślej z Germanami z południowo-wschodniego Barbaricum. Dalsze badania nad monetą i technologią jej wykonania pozwolą zapewne lepiej zrozumieć związki między Skandynawią, a obszarem nadczarnomorskim w III–IV w.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Adam Degler

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji