Denary Bolesława Chrobrego z napisem cyrylicznym (tzw. „ruskie”) są jedną z najczęściej opisywanych monet tego władcy. Wśród dotychczasowych – krótko w tekście omówionych – hipotez, próbujących ustalić miejsce i wyjaśnić cel wybicia denarów cyrylicznych, dominować zaczyna obecnie opinia minimalizująca ich specjalne cele manifestacyjne, a oryginalny wygląd stempli tłumacząca zatrudnieniem przy produkcji rytownika obeznanego z tradycją wschodnią, który mógł przybyć do Polski wraz z księciem po wyprawie kijowskiej. Punktem wyjścia do ponownego podjęcia rozważań nad interpretacją wyobrażeń na stemplach „ruskich” denarów Bolesława Chrobrego stała się odnaleziona w 1994 r. w Nowogrodzie Wielkim bulla wielkiego księcia kijowskiego Jarosława Mądrego (1016– 1054), datowana na ok. 1018 r., dotąd nie wyzyskana jako źródło do badań numizmatycznych. Nawiązuje ona zarówno do wzorów wschodnich (bizantyńskich), jak i zachodnich (skandynawskich) co sprawia, że zajmuje ona wśród ołowianych pieczęci ruskich X i XI w. szczególne miejsce. Jarosław ukazany tutaj został niemal dokładnie w taki sam sposób, jak Bolesław Chrobry na denarze „ruskim”, zbieżny jest także układ legendy (na monecie pominięto jednak tytuł). Szczególną uwagę zwrócić tu trzeba na szczegół dotychczas nie zaobserwowany, a mianowicie gest, jaki Jarosław wykonuje swoją prawą ręką, tożsamy z gestem wykonywanym przez Chrobrego na denarze cyrylicznym. Zinterpretować go można jako gest władczy, oznaczający omnipotencję i suwerenność, wskazujący również na bliski związek z sacrum. Zdaje się zatem nie ulegać wątpliwości, że pieczęć Jarosława stała się wzorem dla monety Chrobrego. W posiadanie tej pieczęci książę polski wszedł zapewne podczas pobytu w Kijowie, już po opanowaniu miasta 14 sierpnia 1018 r. Denara cyrylicznego nie wybił jednak na Rusi. Miało to miejsce – jak świadczą o tym dotychczasowe znaleziska – już na terenie Wielkopolski, kiedy Chrobry, zostawiwszy w Kijowie Świętopełka, powrócił do kraju. Wydaje się więc, że zainicjowanie bicia miało miejsce krótko po przybyciu do Polski (być może jeszcze w listopadzie 1018 r.) a za wydarzenie kończące tę emisję uznać należy utratę władzy przez Świętopełka na rzecz Jarosława, co nastąpiło latem (najprawdopodobniej w sierpniu) roku następnego. Podejmując próbę interpretacji wyobrażeń na stemplach, zadać sobie należy pytanie, czy możliwe jest, aby denar z napisem cyrylicznym miał przedstawiać Bolesława jako władcę Słowiańszczyzny wschodniej, będącej częścią słowiańskiego imperium, które starał się stworzyć, realizując postanowienia Zjazdu Gnieźnieńskiego. Tak ścisła zgodność ikonografi czna pomiędzy awersami pieczęci i monety – a trudno przyjąć, że był to tylko zbieg okoliczności – zdaje się nie pozostawiać wątpliwości, że chodzi tutaj o emisję manifestacyjną specjalnego znaczenia. Chrobry „wchodził” w pozycję Jarosława, usuwał go z przedmiotu uwierzytelniającego jego wolę, symbolicznie zatem pozbawiał go prawnie umocowanych zdolności decyzyjnych, a tym samym władzy. Nie skopiował jednak tego wyobrażenia bezrefl eksyjnie, ale wprowadził doń niewielkie zmiany (brak nakrycia głowy i tytułu w legendzie). Podobnie w przypadku rewersu – zastąpienie obecnego na bulli wyobrażenia św. Jerzego symbolem bardziej uniwersalnym – krzyżem przejętym z monet bizantyńskich – mogło mieć za zadanie podkreślenie szerszego aspektu władzy Bolesława, który od momentu wkroczenia do Kijowa był nie tylko suwerenem Rusi, ale uważał się za zwierzchnika zjednoczonego słowiańskiego imperium. Stosując świadomie łączącą wschodnie i zachodnie elementy konwencję przedstawieniową oraz cyrylicę w legendzie, nawiązując bezpośrednio do pieczęci swojego przeciwnika, Bolesław w sposób doskonale zwarty, dosadny i komunikatywny manifestował zwierzchnictwo nad obszarem Rusi. To z kolei sugeruje, że ze zdobyciem Kijowa wiązał książę polski szczególne treści. Świadczą o tym także inne działania, które podjął, zasiadając na tronie książąt kijowskich. Szczególnie podkreślić tu należy wysłanie poselstw do cesarzy Wschodu i Zachodu, co wyraźnie poświadcza „imperialny” wymiar polityki Chrobrego. Nie jest zatem wykluczone, że Bolesław mógł po zdobyciu Kijowa uważać się za „cesarza Słowian”, dając temu m.in. wyraz na monecie, co wspiera niektóre, wyrażane ostatnio przez historyków hipotezy. Przedstawiona propozycja interpretacji denara „ruskiego” uprawdopodabnia pogląd, że już w okresie panowania Bolesława Chrobrego świadomie wykorzystywano monety jako środek do manifestacji ponadstandardowych, ważnych z punktu widzenia władcy treści, co z kolei rzutuje na interpretacje innych denarów okresu wczesnopiastowskiego.