Artykuł przedstawia pierwsze pionierskie próby kształtowania formy architektonicznej w górach w oparciu o architekturę tradycyjną i jej dalszą ewolucję do form neoregionalnych unowocześnionych. Ważne tutaj jest czerpanie z tradycji oraz poszukiwanie nowych metod poznawczych architektury górskiej. Ewolucja ta powinna odbywać na różnych szczeblach rozwoju – od badań nad formami pierwotnymi, poprzez czerpanie z rozwiązań tradycyjnych i poszukiwanie nowych rozwiązań. W metodologii tej zasłynęła Krakowska szkoła projektowania w krajobrazie pod kierunkiem Prof. Włodzimierza Gruszczyńskiego oraz pokolenia jego uczniów, którzy w latach późniejszych, mimo trudności podkreślali powagę rozważań nad przedmiotową tematyką.