Niniejszy artykuł przedstawia dynamikę nierówności płci na polskich uczelniach w latach 2004–2021. Zamiast przytaczanych zazwyczaj proporcji wśród wszystkich absolwentów lub zatrudnionych na uczelniach przeanalizowano stopnie i tytuły nadawane w tym okresie. Nierównowaga płci wśród absolwentów studiów utrzymała się – kobiety uzyskują tytuły magistra dwukrotnie częściej od mężczyzn. W stopniach doktora kobiety osiągnęły nieznaczną przewagę. Znacznie wzrosły również odsetki kobiet wśród nowych doktorów habilitowanych i profesorów. Na wszystkich szczeblach wyraźnie wzrósł udział kobiet na kierunkach i w naukach inżynieryjno-technicznych. Zarówno wśród absolwentów, jak i naukowców proporcje płci wyrównują się tam, gdzie kobiety były dotychczas mniej liczne. Podobny trend nie zaszedł jednak tam, gdzie to mężczyźni uzyskiwali mniejszość stopni i tytułów.

This article offers a survey of the careers of 54 Polish female historians who received the habilitacja degree in 1945–1989 at seven Polish universities – four of those were founded soon after the Second World War (University of Łódź, Nicolaus Copernicus University in Toruń, University of Wrocław, Maria Skłodowska‑Curie University in Lublin), while three had been established earlier (University of Warsaw, Jagiellonian University in Kraków and the Adam Mickiewicz University in Poznań). Analysis of personal files and various biographical materials has led the author to a number of conclusions about female historians’ academic careers. The careers reflected the discipline’s development, both in terms of the expansion of its field of inquiry, as well its methodological diversity and the conditions in which it operated. Career paths followed by women were not much different from those followed by men. Neither advancement requirements, nor employment policy at the schools of higher learning were discriminatory towards any of the sexes. However, as far as the female career advancement is concerned, there were some differences between the old and new universities: it was easier for women to obtain managerial positions at the latter.

W pracy poddano analizie trwałość przynależności do klas produktywności badawczej na poziomie indywidualnym. Do analiz wykorzystano dane pochodzące z prowadzonego przez nas Obserwatorium Polskiej Nauki (100 000 naukowców, 380 000 publikacji z ostatniej dekady) oraz metadane z bazy Scopus dotyczące niemal miliona (N = 935 167) polskich artykułów z ostatnich 50 lat. Przeanalizowano przebieg kariery naukowej 2326 polskich profesorów tytularnych. Zbadano daty kolejnych awansów naukowych i liczbę publikacji ( N = 79 027 artykułów) między awansami w ciągu 20–40 lat pracy naukowej w 14 dyscyplinach (nauki ścisłe, techniczne, inżynieryjne, matematyczne i medyczne, czyli w obszarze STEMM). Interesowało nas przemieszczanie się między trzema klasami produktywności – najwyższą (górnych 20%), przeciętną (60%) i najniższą (dolnych 20%). Połowa najbardziej produktywnych doktorów okazała się najbardziej produktywnymi doktorami habilitowanymi, a połowa najbardziej produktywnych doktorów habilitowanych –najbardziej produktywnymi profesorami tytularnymi (52,6% i 50,8%). Przechodzenie od najwyższej do najniższej i od najniższej do najwyższej klasy produktywności dotyczyło tylko 100 (4,3%) naukowców. W modelach regresji logistycznej dwoma silnymi predyktorami przynależności do najwyższej klasy produktywności wśród profesorów tytularnych okazały się wysoka produktywność w okresie bycia doktorem i w okresie bycia doktorem habilitowanym (zwiększając szanse średnio niemal dwukrotnie i czterokrotnie, o 179% i 361%). Podsumowanie obejmuje wykorzystanie Big Data do badania karier akademickich.

We examined the male-female collaboration practices of all internationally visible Polish university professors (N = 25,463) based on their Scopus-indexed publications from 2009–2018 (158,743 journal articles). We merged a national registry of 99,935 scientists with the Scopus publication database, using probabilistic and deterministic record linkage. Our database (“The Polish Science Observatory”) included all professors with at least a doctoral degree employed in 85 researchinvolved universities. We determined an “individual publication portfolio” for every professor. The gender homophily principle (publishing predominantly with scientists of the same sex) was found to apply to male scientists — but not to females. The majority of male scientists collaborate solely with males; most female scientists, in contrast, do not collaborate with females at all. Gender homophily in research-intensive institutions proved stronger for males than for females. Finally, we used a multi-dimensional fractional logit regression model to estimate the impact of gender and other individual-level and institutional-level independent variables on gender homophily in research collaboration.

W pracy analizujemy zjawisko rezygnacji z nauki akademickiej i pokazujemy, jak odchodzenie z nauki różni się między kobietami i mężczyznami, dyscyplinami akademickimi i na przestrzeni czasu. Prezentowane podejście jest kompleksowe: globalne, oparte na kohortach naukowców, i podłużne – obserwujemy działalność publikacyjną indywidualnych naukowców w czasie. Korzystając z metadanych pochodzących z bazy Scopus – globalnej bibliometrycznej bazy danych publikacji i cytowań – analizujemy kariery publikacyjne naukowców z 38 krajów OECD, którzy rozpoczęli publikowanie w 2000 r. ( N = 142 776) i w 2010 r. ( N = 232 843). W pracy przetestowano przydatność dużych zbiorów danych bibliometrycznych do globalnych analiz karier naukowych.