Search results

Filters

  • Journals
  • Date

Search results

Number of results: 4
items per page: 25 50 75
Sort by:
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W latach 1990–2015 z trzech obserwowanych w wiejskiej Polsce procesów – depezantyzacji, proletaryzacji i gentryfikacji – ten ostatni, tworzący wiejską klasę średnią, miał największą dynamikę. Między 1990 i 2015 rokiem udział wiejskiej klasy średniej w strukturze społecznej wsi wzrósł z 13% do 28%, co było skutkiem procesów endogennych i egzogennych wobec wsi. W niniejszej analizie „nowa” wiejska klasa średnia została zdefiniowana przez wykonywane zawody, należące do czterech pierwszych wielkich grup Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (ISCO-08). Tak wyróżniona, jest ona bardzo zróżnicowana, co prowadzi do hipotezy o istnieniu nie jednej, a kilku wiejskich klas średnich. Przedmiotem opracowania jest ukazanie cech różnicujących wiejską klasę średnią i wskazanie – na podstawie współwystępujących cech – jej typów. Analiza oparta jest przede wszystkim na bazie danych badania „Diagnoza społeczna 2015”.
Go to article

Bibliography

1. Bourdieu, Pierre, Jean-Claude Passeron. 2012. Reprodukcja. Przekład Elżbieta Neyman. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Bryant, Christopher, Lorne Russwurm, Allister McLellan. 1982. The city’s countryside. Land and its management in the rural-urban fringe. London, New York: Longman.
3. Burawoy, Michael. 1998. The Extended Case Method. Sociological Theory, 16, 1: 4–32.
4. Darling, Eliza. 2005. The City in the Country: Wilderness Gentrification and the Rent gap. Environment and Planning A: Economy and Space, 37: 1015–1032.
5. DeVellis, Robert. 2011. Scale Development Theory and Applications. Thousand Oaks: Sage Publications.
6. Diday, Edwin. 1971. Une nouvelle méthode en classification automatique et reconnaissance des formes: la méthode des nuées dynamiques. Revue de Statistique Appliquée, 19, 2: 19–33.
7. Domański, Henryk. 2021. Klasa średnia i problem merytokracji. Wszystko co Najważniejsze, 31, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/henryk-domanski-klasa-srednia-i-problem-merytokracji/. Dostęp 4.09.2022.
8. Domański, Henryk. 2015. Czy są klasy społeczne w Polsce? Warszawa: Krytyka Polityczna.
9. Domański, Henryk. 2005. Zawód. W: Encyklopedia socjologii. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa.
10. Domański, Henryk. 2004. Struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
11. Domański, Henryk. 2002. Polska klasa średnia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
12. Encyklopedia PWN. Kapitał kulturowy. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kapital-kulturowy;3920044.html. Dostęp 4.11.2022.
13. Encyclopédie Universalis. Classes sociales. https://www.universalis.fr/encyclopedie/classes-sociales-classes-moyennes/. Dostęp 20.12.2022.
14. Frenkel, Izasław. 2014. Ludność wiejska. W: I. Nurzyńska, W. Poczta, red. Raport o stanie wsi. Polska wieś 2014. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 27–84.
15. Frenkel, Izasław. 2003. Ludność, zatrudnienie i bezrobocie na wsi: dekada przemian. Warszawa: IRWiR PAN.
16. Gluckman, Max. 1958. Analysis of social situation in modern Zululand. Bantu Studies, 14, 1: 147–174.
17. Gorlach, Krzysztof. 1988. Koncepcja „burżuazyjnienia”: próba jej weryfikacji. Studia Socjologiczne, 4: 24–39.
18. Gorlach, Krzysztof. 1989. On repressive tolerance: state and peasant farm in Poland. Sociologia Ruralis, 29, 1: 23–33.
19. Griguolo, Silvio, 1992. ADDATI: un package per l’analisi esplorativa dei dati. Venezia: CIDOC-IUAV.
20. Grzelak, Zdzisław. 1981. I nteligencja w społeczności wiejskiej. Warszawa: LSW.
21. Guimond, Laurie, Miriam Simard. 2010. Gentrification and neo-rural population in the Quebec countryside: Representations of various actors. Journal of Rural Studies, 26: 449–469.
22. Halamska, Maria. 2018. Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski. Tom 3: Świadomościowe korelaty struktury społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, IRWiR PAN.
23. Halamska, Maria. 2016. Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku. W: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak, red. Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski. Tom 1: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, IRWiR PAN, 11–86.
24. Halamska, Maria, Radosław Hoffman, Monika Stanny. 2017. S tudia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski. Tom 2: Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, IRWiR PAN.
25. Hoggart, Keith. 1997. The middle classes in rural England 1971–1991. Journal of Rural Studies, 13, 3: 253–273.
26. Jabłonowski, Roman. 1937. Ludność bezrolna. W: E. Strzelecki, red. Struktura społeczna wsi polskiej. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego, 165–247.
27. Jarness, Vegard. 2015. Cultural vs Economic Capital: Symbolic Boundaries within the Middle Class. Sociology, 51, 2: 357–373. DOI: 10.1177/0038038515596909.
28. Koralewicz, Jadwiga. 2008. Autorytaryzm, lęk, konformizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
29. Laferté, Gilles. 2018. L’embourgeoisement : une enquete chez les céréaliers. Paris: Raisons d’agir.
30. Laferté, Gilles. 2014. Des études rurales à l’analyse des espaces sociaux localisés. Sociologie, 5, 4: 423–439.
31. Lepczyński, Krzysztof. 2021. Ideologia klasy średniej: od modernizacyjnego projektu do niespełnionej obietnicy. Studia Socjologiczne, 4: 5–31. DOI: 10.24425/sts.2021.139720.
32. Łuczaj, Kamil, Stanisław Krawczyk. 2022. Możemy sprawić, żeby na uczelniach była większa równość. Magazyn Kontakt, https://magazynkontakt.pl/luczaj-mozemy-sprawic-zeby-na-uczelniach-byla-wieksza-rownosc/. Dostęp 1.09.2022.
33. Manchin, Robert, Ivan Szelényi. 1985. Theories of Family Agricultural Production in Collectivized Economies. Sociologia Ruralis, 3–4: 248–268.
34. Mooney Patrick, Mateo Marini. 2006. Rural economies. W: P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, eds. Handbook of Rural Studies. London, Thousand Oaks, Delhi: Sage Publications, 91–103.
35. Mocquin, Alban. 2020. Reclasser des agriculteurs, https://laviedesidees.fr/Gilles-La-ferte-Embourgeoisement-enquete-cerealiers.html. Dostęp 10.02.2023.
36. Nelson, Peter, Pierre Pistre, Jean Dellier, Frederic Richard. 2008. Towards a Cross-National Database of Rural Gentrification Indicators, http://www.i-rgent.com/wp-content/uploads/sites/17/2015/05/AAG2015_nelson.pdf. Dostęp 1.09.2022.
37. Panek, Tomasz. 2009. Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Warszawa: SGH.
38. Pistre, Pierre. 2013. Renouveau des campagnes francaises. Carnets de geographes https//journals.openedition.org.cdg/963. Dostęp 1.09.2022.
39. Rosner, Andrzej, Monika Stanny. 2014. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 roku. Warszawa: Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, IRWiR PAN.
40. Siciński, Andrzej. 1976. Styl życia. Koncepcje i propozycje. Warszawa: PWN.
41. Słomczyński, Kazimierz. 2011. Typologia międzykrajowych badań porównawczych a kluczowe problemy metodologiczne. Studia Socjologiczne, 1: 469–482.
42. Smith, Darren. 2007. The changing faces of rural populations: (re)fixing the gaze or ‘eyes wide shut’?. Journal of Rural Studies, 23, 3: 275–282.
43. Sowa, Izabela. 2016. Wykorzystanie koncepcji stylu życia w typologii młodych konsumentów. Studia Ekonomiczne/Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 7, 303: 134–151.
44. Stanny, Monika, Andrzej Rosner, Łukasz Komorowski. 2018. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Warszawa: Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, IRWiR PAN.
45. Szafraniec, Krystyna. 2005. Autorytaryzm polskiej wsi. W: A. Rosner, red. Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. Seria: Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN, 69–91.
46. Szelényi, Ivan. 1988. Socialist Etrepreneurs. Embourgeoisement in Rural Hungary. Madison: University of Wisconsin Press.
47. Tyszka, Andrzej. 1971. Uczestnictwo w kulturze. O różnorodności stylów życia. Warszawa: PWN.
48. Warner, Wiliam Lyod. 1974. Social Class in Yanke City. W: C. Bell., H. Newby . The Sociology of Community. A Selection of Readingst. London: Frank Cass and Co.
49. Webber, Richard, Robert Burrows. 2017. The Predictive Postcode: The Geodemographic Classification of British Society. London: Sage Publications.
50. Weingartner, Sebastian, Jorg Rössel. 2019. Changing dimensions of cultural consumption? The space of lifestyles in Switzerland from 1976 to 2013. Poetics, 74: 1–49.
51. Wójcik, Marcin. 2013. Gentryfikacja wsi – Jak daleko od miasta?, http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/4465/gentryfikacja_wer_pierw.pdf. Dostęp 1.09.2022.
52. Wu, Wenjie, Wang Jianghao. 2017. Gentrification effects of Chinase urban village renewals. Urban Studies Journal, 54, 1: 214–229.
53. Zarycki, Tomasz. 2009. Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre’a Bourdieu. Psychologia Społeczna, 4, 1–2: 12–25.
54. Zarycki, Tomasz. 2002. Region jako kontekst zachowań politycznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
55. Zwęglińska-Gałecka, Dominika. 2022. Gentryfikacja wsi w Polsce: znaczenie i skutki procesu. Nieopublikowana rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Halamskiej.
56. Zweglińska-Gałecka, Dominika. 2020. Gentryfikacja wsi: próba określenia przestrzennego zasięgu zjawiska. Studia Regionalne i Lokalne, 3, 81: 115–145.
Go to article

Authors and Affiliations

Maria Halamska
1
ORCID: ORCID
Dominika Zwęglińska-Gałecka
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł analizuje, często pomijany, ideologiczny wymiar klasy średniej. Jego celem jest zebranie rozproszonych spostrzeżeń na ten temat i wpisanie ich we współczesną dyskusję o kształcie, kondycji i znaczeniu klasy średniej. Tekst przedstawia obecną w polskiej socjologii w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i po roku 2000 krytykę dominującego wówczas podejścia do analizy klasowej. Ukazuje klasę średnią jako postulat, typ idealny wzorowany na krajach rozwiniętych i część modernizacyjnego projektu czasów transformacji, a co za tym idzie obietnicę składaną zarówno państwom, jak i jednostkom. Wskazując na aktualność i ponadlokalny zasięg przytaczanej krytyki, autor dowodzi, że klasa średnia to część hegemonicznej, neoliberalnej ideologii. Tym samym definiuje klasę średnią jako przestrzeń intersubiektywności, społeczny konstrukt reprodukujący się w oparciu o własną wizję i centralną kategorię współczesnego systemu społeczno-ekonomicznego.
Go to article

Bibliography

1. Althusser, Louis. 1976. Ideologie i aparaty ideologiczne państwa. Wskazówki do badań. Przekład Andrzej Staroń. In: L. Althusser. Positions. Paris: Editions Sociales.
2. Atkinson, Anthony B., Andrea Brandolini. 2011. On the Identification of the “Middle Class”. Society for the Study of Economic Inequality. Working Paper Series. http://www.ecineq.org/milano/WP/ECINEQ2011-217.pdf. Dostęp 27.10.2020.
3. Banerjee, Abhijit V., Esther Duflo. 2008. What Is Middle Class about the Middle Classes around the World? Journal of Economic Perspectives, 22, 2: 3–28. DOI:10.1257/jep.22.2.3.
4. Barbehön, Marlon, Michael Haus. 2015. „Middle Class and Welfare State – Discursive Relations”. Critical Policy Studies, 9, 4: 473–84. DOI 10.1080/19460171. 2015.1009840.
5. Beck, Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Przekład Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
6. Bell, Daniel. 1975. Nadejście społeczeństwa postindustrialnego. Próba prognozowania społecznego. Przekład zbiorowy. Warszawa: Instytut Badania Współczesnych Problemów Kapitalizmu.
7. Berger, Peter L., Thomas Luckmann. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przekład Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
8. Block, Fred, Margaret R. Somers. 2020. Karl Polanyi. Krytyka wolnorynkowego fundamentalizmu. Przekład Joanna Bednarek i Agnieszka Kowalczyk. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox.
9. Boltanski, Luc, Eve Chiapello. 2005. The New Spirit of Capitalism. Przekład Gregory Elliott. London: Verso.
10. Bourdieu, Pierre. 1996. Physical Space, Social Space and Habitus. Vilhelm Aubert Memorial Lecture. Oslo: University of Oslo, the Institute for Social Research.
11. Bourdieu, Pierre. 2006. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Przekład Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
12. Bourdieu, Pierre, Löic J.D. Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przekład Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
13. Burris, Val. 1986. The Discovery of the New Middle Class. Theory and Society, 15, 3: 317–49.
14. Cannon, Lynn Weber. 1980. On the absolute or relative basis of perception: The case for middle class identification. Social Indicators Research, 8, 3: 347–63. DOI: 10.1007/BF00292645.
15. CBOS. 2020. Klasa niższa, średnia i wyższa. Charakterystyka w oparciu o autoidentyfikacje Polaków. Komunikat z badań 61/2020. Warszawa: Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_061_20. PDF. Dostęp 28.07.2021.
16. Clarke, John, Tony Jefferson, Brian Roberts. 2003. Subcultures, Cultures and Class: a Theoretical Overview. In: T. Jefferson i S. Hall, eds. Resistance Through Rituals. Youth Subcultures in Post-War Britain. London: Taylor & Francis, 9–74.
17. Crăciun, Magdalena, Ștefan Lipan. 2020. Introduction: The Middle Class in Post-socialist Europe: Ethnographies of Its “Good Life”. East European Politics and Societies, 34, 2: 423–40. DOI: 10.1177/0888325420902509.
18. De Angelis, Massimo. 2010. The Production of Commons and the “Explosion” of the Middle Class. Antipode, 42, 4: 954–77. DOI: 10.1111/j.1467-8330.2010.00783.x.
19. Domański, Henryk. 1994. Społeczeństwa klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
20. Domański, Henryk. 2002. Polska klasa średnia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
21. Domański, Henryk. 2016. Omniworyzm jedzenia i stratyfikacja społeczna. Studia Socjologiczne 2, 221: 123–143.
22. Domański, Henryk. 2021. Klasa średnia i problem merytokracji. wszystkoconajwazniejsze.pl, 16 lipca 2021. https://wszystkoconajwazniejsze.pl/henryk-domanski-klasa-srednia-i-problem-merytokracji/. Dostęp 5.08.2021.
23. Donner, Henrike. 2017. The Anthropology of the Middle Class Across the Globe. Anthropology of This Century, 18 (1). http://aotcpress.com/articles/anthropology-middle-class-globe/. Dostęp 30.10.2020.
24. Drozdowski, Rafał. 1998. Kontrowersje wokół klasy średniej w Polsce lat dziewięćdziesiątych. Kultura i Społeczeństwo, 42, 1: 85–102.
25. Dunn, Elizabeth C. 2008. Prywatyzując Polskę. Przekład Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. 26. Eagleton, Terry. 1991. Ideology. An Introduction. London, New York: Verso.
27. Ehrenreich, Barbara, John Ehrenreich. 1977. The Professional Managerial Class. Radical America, 11, 2: 7–31.
28. Erikson, Robert, John H. Goldthorpe. 1992. The Constant Flux. A Study of Class Mobility in Industrial Societies. Oxford: Clarendon Press.
29. Fernandes, Leela. 2006. India’s New Middle Class. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
30. Fisher, Mark. 2009. Capitalist Realism: Is There No Alternative? Winchester, UK; Washington, D.C.: Zero Press.
31. Gdula, Maciej, Przemysław Sadura, red. 2012a. Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
32. Gdula, Maciej, Przemysław Sadura, red. 2012b. Style życia jako rywalizujące uniwersalności. W: M. Gdula, P. Sadura, red. Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 15–70.
33. Giza-Poleszczuk, Anna. 2012. Znaczenie i przyszłość klasy średniej. Res Publica Nowa, 208, 18: 21–22.
34. Gouldner, Alvin Ward. 1979. The future of intellectuals and the rise of the new class. New York: Seabury Press.
35. Harvey, David. 2008. Neoliberalizm. Historia katastrofy. Przekład Jerzy Paweł Listwan. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
36. Heiman, Rachel, Carla Freeman, Mark Liechty, eds. 2012. The Global Middle Classes: Theorizing through Ethnography. Santa Fe, NM: SAR Press.
37. Jacyno, Małgorzata. 1997. Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
38. Jacyno, Małgorzata. 2004. Konsument jako romantyczny przedsiębiorca. Etos «nowej klasy średniej» w przekazie reklamowym w polskich mediach. W: H. Domański, A. Ostrowska, A. Rychard, red. Niepokoje polskie. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 347–60.
39. Jaeger, Mads Meier, Tally Katz-Gerro. 2008. The Rise of the Cultural Omnivore 1964-2004. The Danish National Center for Social Research. Working Paper. https://pure.vive.dk/ws/files/444063/WP_09_2008.pdf. Dostęp 9.10.2021.
40. Jameson, Frederic. 1994. The Seeds of Time. New York, Chichester, West Sussex: Columbia University Press.
41. Jameson, Fredric. 1979. Reification and Utopia in Mass Culture. Social Text, 1: 130–48. DOI: 10.2307/466409.
42. Kallis, Giorgos, Vasilis Kostakis, Steffen Lange, Barbara Muraca, Susan Paulson, Matthias Schmelzer. 2018. Research On Degrowth. Annual Review of Environment and Resources, 43, 1: 291–316. DOI: 10.1146/annurev-environ-102017-025941.
43. Karwacki, Arkadiusz, Tomasz Szlendak. 2020. Fulfilled promise or a tool of political rhetoric? Analysis of the consequences of the Polish “500+ Family” Program. Problemy Polityki Społecznej, 51: 75–98. DOI: 10.31971/pps/131160.
44. Kharas, Homi. 2017. The Unprecedented Expansion of the Global Middle Class: an Update. Global Economy and Development Program. Washington, DC: The Brookings Institution. https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2017/02/global_20170228_global-middle-class.pdf. Dostęp 5.08.2021.
45. Kocejko, Bartosz. 2021. Nowy ład podatkowy “pogrzebie klasę średnią”? Uspokajamy: za wcześnie na taki nekrolog. Oko Press. 20 maja 2021. https://oko.press/nowy-lad-podatkowy-pogrzebie-klase-srednia-uspokajamy-za-wczesnie-na-takinekrolog/. Dostęp: 5.08.2021.
46. Kochhar, Rakesh. 2015. AGlobal Middle Class Is More Promise than Reality. Washington, DC: Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/global/2015/07/08/a-global-middle-class-is-more-promise-than-reality/. Dostęp: 5.08.2021.
47. Kukołowicz, Paula. 2019. Klasa średnia w Polsce. Czy istnieje polski self-made man? Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny. https://pie.net.pl/wp-content/uplo-ads/2019/09/PIE-Raport_Klasa_srednia.pdf. Dostęp: 28.07.2021.
48. Laclau, Ernesto, Chantal Mouffe. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przekład Sławomir Królak. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
49. Lamont, Michèle. 1992. Money, Morals, and Manners : The Culture of the French and American Upper-Middle Class. Chicago: University of Chicago Press.
50. Liechty, Mark. 2003. Suitably Modern: Making Middle-Class Culture in a New Consumer Society. Princeton, Oxford: Princeton University Press.
51. Matthews, Peter, Annette Hastings. 2013. Middle-Class Political Activism and Middle-Class Advantage in Relation to Public Services: A Realist Synthesis of the Evidence Base. Social Policy & Administration, 47, 1: 72–92. DOI: 10.1111/j.1467-9515.2012.00866.x.
52. Mokrzycki, Edmund. 1994. Nowa klasa średnia? Studia Socjologiczne, 132, 1: 37–52.
53. Nissanov, Zoya. 2017. What Does the Middle Class Refer To? W: Z. Nissanov, Economic Growth and the Middle Class in an Economy in Transition. The Case of Russia. New York: Springer International Publishing.
54. Nunn, Alex, Daniela Tepe-Belfrage. 2017. Disciplinary Social Policy and the Failing Promise of the New Middle Classes: The Troubled Families Programme. Social Policy and Society, 16, 1: 119–29. DOI: 10.1017/S1474746416000452.
55. OECD. 2019. Under Pressure: The Squeezed Middle Class. Paris: OECD Publishing. DOI: 10.1787/689afed1-en.
56. Ost, David. 2010. Obrachunek z kategorią «klasy» w dyskursie politycznym postkomunistycznej polski. W: M. Czyżewski, S. Kowalski, T. Tobako, red. Retoryka i polityka. Dwudziestolecie polskiej transformacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 249–72.
57. Ost, David. 2015. Stuck in the Past and the Future: Class Analysis in Postcommunist Poland. East European Politics and Societies, 29, 3: 610–24. DOI: 10.1177/0888325415602058.
58. Pakulski, Jan, Malcolm Waters. 1996. The Death of Class. London, Thousand Oaks, CA: SAGE.
59. Piwowarski, Radosław. 2017. Czy polski system podatkowy jest progresywny? Analiza rozkładu obciążeń w zależności od formy zatrudnienia. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 42, 1: 33–50. DOI: 10.18778/1429-3730.42.03.
60. Pluciński, Przemysław. 2010. Dyskurs klasowy polskiej socjologii potransformacyjnej: niedyskretny urok klasy średniej. W: P. Żuk, red. Podziały klasowe i nierówności społeczne. Refleksje socjologiczne po dwóch dekadach realnego kapitalizmu w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa, 101–16.
61. Pressman, Steven. 2015. Defining and Measuring the Middle Class. Working Paper. Great Barrington, MA: American Institute for Economic Research. https://www.aier.org/wp-content/uploads/2016/10/WP007-Middle-Class.pdf. Dostęp 27.10.2020.
62. Sawulski, Jakub. 2019. Kogo obciążają podatki w Polsce? IBS Policy Paper 1/2019. Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych. https://ibs.org.pl/app/uploads/2019/03/ IBS_Policy_Paper_01_2019.pdf. Dostęp 5.08.2021.
63. Sosnowska, Anna. 1997. Tu, tam – pomieszanie. Studia Socjologiczne, 147, 4: 61–85.
64. Sowa, Jan. 2011. Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas.
65. Staniszkis, Jadwiga. 2001. Postkomunizm. Próba opisu. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
66. Suh, Doowon. 2002. Middle-Class Formation and Class Alliance. Social Science History, 26, 1: 105–37. DOI: 10.1017/S014555320001230X.
67. Szcześniak, Magda. 2016. Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW.
68. Świrek, Krzysztof. 2018. Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
69. Tittenbrun, Jacek. 2016. Klasa średnia: mit czy byt? Studia Krytyczne/Critical Studies, 2: 62–85.
70. Vaughan-Whitehead, Daniel, Rosalia Vazquez-Alvarez, Nicolas Maître. 2016. Is the World of Work behind Middle-Class Erosion? In: D. Vaughan-Whitehead, ed. Europe’s Disappearing Middle Class? Cheltenham, UK, Northampton, MA, Geneva, Switzerland: Edward Elgar Publishing, International Labour Office, 1–61. https://ideas.repec.org/h/elg/eechap/17301_1.html. Dostęp 29.10.2020.
71. Wacquant, Loïc J.D. 2009. Punishing the Poor. Durham, NC: Duke University Press. DOI: 10.2307/j.ctv11smrv3.
72. Wacquant, Löic J.D. 1992. Making Class: The Middle Class(es) in Social Theory and Social Structure. In: S. McNall, R. Levine, R. Fantasia, eds. Bringing Class Back In. Boulder: Westview Press, 39–64.
73. Wiedmann, Thomas, Manfred Lenzen, Lorenz T. Keyßer, Julia K. Steinberger. 2020. Scientists’ warning on affluence. Nature Communications, 11, 1: 3–107. DOI: 10.1038/s41467-020-16941-y.
74. Wright, Erik Olin. 1996. The Continuing Relevance of Class Analysis — Comments. Theory and Society, 25, 5: 693–716. DOI: 10.1007/BF00188102.
75. Wright, Erik Olin. 2015. Understanding Class. London: Verso.
76. Wróblewski, Michał. 2016. Hegemonia i władza. Filozofia polityczna Antonia Gramsciego i jej współczesne kontynuacje. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
77. Zagórski, Zdzisław. 2002. Klasa średnia transformacji postkomunistycznej. Wybrane problemy. W: Z. Zagórski, red. Socjologiczne portrety grup społecznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 61–88.
78. Zalewski, Dariusz. 2011. Klasa średnia a ukryte państwo opiekuńcze. Polityka Społeczna, 444, 3: 1–9.
79. Zhang, Li. 2010. In Search of Paradise. Ithaca, NY: Cornell University Press.


Go to article

Authors and Affiliations

Krzysztof Lepczyński
1
ORCID: ORCID

  1. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W artykule podejmuję problem międzypokoleniowej transmisji stylu życia klasy średniej we współczesnej Polsce. Styl życia uznaję za kulturową charakterystykę położenia społecznego, umożliwiającą reprodukcję i stabilizację klasy średniej. Poprzez użycie trzech procedur metodologicznych, tj. 1) reanalizy danych pochodzących sprzed dwóch dekad, 2) rewizyty badawczej po latach do rodziców z klasy średniej oraz 3) wywiadów z ich dziedzicami, dokonuję porównań w czasie i pomiędzy pokoleniami. Dokonuję interpretacji wybranych obszarów stylu życia przedstawicieli klasy średniej w terminach refleksyjności – habitusu. Wyróżnione typy mechanizmów transmisji stylu życia (celowy, niezamierzony, naśladowczy, nawykowy) identyfikuję w takich aspektach, jak style wychowawcze i wartości, aspiracje edukacyjne i zawodowe, stosunek do własności i style zamieszkiwania oraz style zarządzania pieniędzmi. Wykazuję istnienie międzypokoleniowej transmisji oraz ciągłość rodzinnie przekazywanych zasad realizacji stylów życia. Stwierdzony w danych badawczych wysiłek podejmowany przez rodziców klasy średniej w celu formatowania przekazu stylożyciowego może mieć istotne konsekwencje dla trwałości tego wycinka struktury społecznej.
Go to article

Bibliography

Adams, Matthew. 2006. Hybridizing Habitus and Reflexivity: Towards an Understanding of Contemporary Identity? Sociology, 40, 3: 511–28.
Ball, Stephen J. 2003. Class Strategies and the Education Market. The Middle Class and Social Advantage. London: Routledge.
Bandelj, Nina, Michelle Spiegel. 2023. Pricing the Priceless Child 2.0: Children as Human Capital Investment. Theory and Society, 52, 5: 805–30.
Bauman, Zygmunt. 2006. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck, Ulrich, Anthony Giddens, Scott Lash. 2009. Modernizacja refleksyjna: polityka, tradycja i estetyka w porzą̨dku społecznym nowoczesności. Przekład Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Beck, Ulrich. 2004. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Przekład Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Berger, Peter, Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy. Przekład Józef Niźnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bogunia-Borowska, Małgorzata. 2015. Obraz nowej klasy średniej w telewizyjnych programach kulinarnych. Studia Socjologiczne, 1, 216: 119–48.
Bourdieu, Pierre. 1977. Outline of a Theory of Practice. Cambridge University Press.
Bourdieu, Pierre. 1990. The Logic of Practice. Stanford University Press.
Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja: społeczna krytyka władzy są̨dzenia. Przekład Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bourdieu, Pierre. 2008. Zmysł praktyczny. Przekład Maciej Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Burawoy, Michael. 2003. Revisits: An Outline of a Theory of Reflexive Ethnography. American Sociological Review, 68, 5: 645–79.
Caplow, Theodore, Bruce A. Chadwick. 1979. Inequality and Life-Styles in Middletown, 1920-1978. Social Science Quarterly, 60, 3: 364–86.
Cebula, Michał. 2018a. Wszechstronność upodobań kulinarnych. O dystynktywnych i komunikacyjnych właściwościach jedzenia. Forum Socjologiczne, 9: 131–50.
Cebula, Michał. 2018b. Społeczne uwarunkowania odbioru sztuki. Pomiędzy dyspozycją estetyczną a pluralizmem nastawień. Studia Socjologiczne, 2, 229: 115–45.
Cebula, Michał. 2019. Beyond Social Class and Status. The Network Embeddedness of Music Consumption. Przegląd Socjologiczny, 2, 68: 81–105.
Cebula, Michał, Aleksandra Perchla-Włosik. 2014. Młodzi konsumenci wobec wyzwań współczesnej konsumpcji w perspektywie rynku mody i teorii socjokulturowych. Handel Wewnętrzny, 4, 351: 43–54.
Clark, Terry Nichols, Seymour Martin Lipset. 1991. Are Social Classes Dying? International Sociology, 6, 4: 397–410.
Cockerham, William C. 2013. Bourdieu and an Update of Health Lifestyle Theory. In: William C. Cockerham, eds. Medical Sociology on the Move: New Directions in Theory. Dordrecht: Springer Netherlands, 127–54.
De Graaf, Nan-Dirk, Paul de Graaf. 1988. Family background, postmaterialism and life style. Netherlands Journal of Social Sciences, 24: 50–64.
Domański, Henryk. 2002. Polska klasa średnia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o.
Domański, Henryk. 2007. Struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Domański, Henryk. 2015. Otwartość struktury społecznej: teoria i wyniki analiz. Nauka, 2: 25–50.
Domański, Henryk, Bogdan W. Mach, Dariusz Przybysz. 2019. Otwartość polskiej struktury społecznej: 1982–2016. Studia Socjologiczne, 1, 232: 25–63.
Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2021. Dystynkcje muzyczne. Stratyfikacja muzyczna i gusty muzyczne Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2022. Praktyki wychowawcze a transmisja wzorów kulturowych w rodzinie. Kultura i Społeczeństwo, 66, 1: 123–48.
Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2023. Seriale telewizyjne a dystanse klasowe w Polsce. Studia Socjologiczne, 1, 248: 115–43.
Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2020. The Homology of Musical Tastes in Poland. Studia Socjologiczne, 4, 239: 183–211.
Domański, Henryk, Karpiński Zbigniew, Dariusz Przybysz, Justyna Straczuk. 2015. Wzory jedzenia a struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Eijck, Koen van, Bertine Bargeman. 2004. The Changing Impact of Social Background on Lifestyle: ‘Culturalization’ Instead of Individualization? Poetics, 32, 6: 447–69.
Eijck, Koen van, Hans Mommaas. 2004. Leisure, Lifestyle, and the New Middle Class. Leisure Sciences, 26, 4: 373–92.
Featherstone, Mike. 1987. Lifestyle and Consumer Culture. Theory, Culture & Society, 4, 1: 55–70.
Featherstone, Mike. 1991. Consumer Culture and Postmodernism. London: SAGE.
Florida, Richard. 2010. Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego. Przekład Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: NCK.
Giddens, Anthony. 2002. Nowoczesność i tożsamość: Ja i społeczeństwo w epoce później nowoczesności. Przekład Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Graaf, Nan Dirk De, Paul De Graaf. 1988. Family Background, Postmaterialism and Life Style. Netherlands Journal of Social Sciences, 24: 50–64.
Jarness, Vegard. 2017. Cultural vs Economic Capital: Symbolic Boundaries within the Middle Class. Sociology, 51, 2: 357–73.
Kallunki, Jarmo, Semi Purhonen. 2017. Intergenerational Transmission of Cultural Capital in Finland. Finnish Journal of Social Research, 10, 1: 101–11.
Kallunki, Jarmo. 2022. Social and Cultural Mobility: Rising to the Middle Class and Cultural Practices in Contemporary Finland. European Sociological Review, XX: 1–17.
Katz-Gerro, Tally, Sharon Raz, Meir Yaish. 2007. Class, Status, and the Intergenerational Transmission of Musical Tastes in Israel. Poetics, 35, 2–3: 152–67.
Kraaykamp, Gerbert. 2001. Parents, Personality and Media Preferences. Communications, 26: 15–38.
Kraaykamp, Gerbert. 2003. Literary Socialization and Reading Preferences. Effects of Parents, the Library, and the School. Poetics, 31, 3–4: 235–57.
Kraaykamp, Gerbert, Paul Nieuwbeerta. 2000. Parental background and lifestyle differentiation in Eastern Europe: social, political, and cultural intergenerational transmission in five former socialist societies. Social Science Research, 29, 1: 92–122.
Lahire, Bernard. 2008. The Individual and the Mixing of Genres: Cultural Dissonance and Self-Distinction. Poetics, 36, 2: 166–88.
Lareau, Annette. 2002. Invisible Inequality: Social Class and Childrearing in Black Families and White Families. American Sociological Review, 67, 5: 747–76.
Lareau, Annette. 2003. Unequal Childhoods: Class, Race, and Family Life. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Leguina, Adrian, Irmak Karademir-Hazir, Francisco Azpitarte. 2022. Exploring Patterns of Children’s Cultural Participation: Parental Cultural Capitals and Their Transmission. Consumption and Society, 1, 1: 170–96.
Lenartowicz, Michał. 2023. Sport nasz powszedni. Praktyki konsumpcji sportowej Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Łukasiuk, Magdalena, Marcin Jewdokimow. 2014. Socjologia zamieszkiwania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Lynd, Robert Staughton, Helen Merrell Lynd. 1929. Middletown: A Study in Modern American Culture. New York: Harcourt, Brace.
Marrese, Tiana, Itay Greenspan, Tally Katz-Gerro, Femida Handy. 2024. Intergenerational Transmission of Pro-Environmental Behaviors: Do Grandparents’ Environmental Behaviors Influence Grandchildren? Sociological Spectrum, 44, 1: 1-15.
Matuchniak-Krasuska, Anna. 2015. Koncepcja habitusu u Pierre’a Bourdieu. Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris, 31, 4: 77–111.
Mead, Margaret. 2000. Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego. Przekład Jacek Hołówka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mohr, John, Paul DiMaggio. 1996. The Intergenerational Transmission of Cultural Capital. In: M. Wallace. ed. Research in Social Stratification and Mobility. JAI Press, 167–199.
Mokrzycki, Edmund. 1994. Nowa klasa średnia? Studia Socjologiczne, 1, 132: 37–52.
Mroczkowska, Dorota. 2020. Zrozumieć czas wolny. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Nagel, Ineke. 2009. Cultural Participation between the Ages of 14 and 24: Intergenerational Transmission or Cultural Mobility. European Sociological Review, 26, 5: 541–56.
Nagel, Ineke, Harry B.G. Ganzeboom. 2002. Participation in Legitimate Culture: Family and School Effects from Adolescence to Adulthood. Netherlands Journal of Social Sciences, 38, 2: 102–20.
Nagel, Ineke, Yannick Lemel. 2019. The Effects of Parents’ Lifestyle on Their Children’s Status Attainment and Lifestyle in the Netherlands. Poetics, 74 (June).
Notten, Natascha, Gerbert Kraaykamp, Ruben P. Konig. 2012. Family Media Matters: Unraveling the Intergenerational Transmission of Reading and Television Tastes. Sociological Perspectives, 55, 4: 683–706.
Notten, Natascha, Gerbert Kraaykamp. 2009. Parents and the Media. A Study of Social Differentiation in Parental Media Socialization. Poetics, 37, 4: 185–200.
Olcoń-Kubicka, Marta. 2020. Pursuit of Fairness in Household Financial Arrangements among Young Middle-Class Couples in Poland. Journal of Consumer Culture, 20, 2: 156–74.
Pakulski, Jan, Malcolm Waters. 1996. The Death of Class. London: SAGE Publications.
Palska, Hanna. 1999. Styl życia. Stan badań i nowe potrzeby badawcze. W: D. Gawin, red. Homo Eligans. Społeczeństwo świadomego wyboru. Księga Jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Palska, Hanna. 2002. Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Petev, Ivaylo D. 2013. The Association of Social Class and Lifestyles: Persistence in American Sociability, 1974 to 2010. American Sociological Review, 78, 4: 633–61.
Rosenlund, Lennart. 2019. The Persistence of Inequalities in an Era of Rapid Social Change. Comparisons in Time of Social Spaces in Norway. Poetics, 74: Art. 101323.
Sadura, Przemysław. 2015. Przemiany stylu edukacyjnego klasy ludowej w Polsce. Edukacja, 4: 33–50.
Schmooler, Gustaw. 1897. War verstehen wir unter dem Mittelstand? Gottingen: Vandenhoeck und Ruprecht.
Siciński, Andrzej, red. 1980. Problemy teoretyczne i metodologiczne badań stylu życia. Warszawa: IFiS PAN.
Siciński, Andrzej, red. 1988. Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu). Wrocław: Ossolineum.
Siciński, Andrzej. 1976. Styl życia: koncepcje, propozycje. Warszawa: PWN.
Siciński, Andrzej. 1978. Styl życia: przemiany we współczesnej Polsce. Warszawa: PWN.
Siciński, Andrzej. 2002. Styl życia, kultura, wybór: szkice. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Stebbins, Robert A. 1982. Serious Leisure: A Conceptual Statement. The Pacific Sociological Review, 25, 2: 251–272.
Stebbins, Robert A. 2011. The Idea of Leisure. First Principles. New Brunswick, London: Transaction Publishers.
Straczuk, Justyna. 2022. Kwestia smaku. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych, alternatywnych systemach wartości i legitymizacji nierówności społecznych. Studia Socjologiczne, 2, 245: 33–57.
Sullivan, Alice. 2011. The Intergenerational Transmission of Lifestyles. Zeitschrift Für Soziologie Und Sozialpsychologie, 50, 1: 196–222.
Szafraniec, Krystyna. 2022. Pokolenie i polskie zmiany. 45 lat badań wzdłuż czasu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tarkowska, Elżbieta. 1992. Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje. Warszawa: IFiS PAN.
Tarkowska, Elżbieta. 2000. Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Warszawa: Typografika.
Veal, Anthony J. 2001. Leisure, Culture and Lifestyle. Loisir et Societe / Society and Leisure, 24, 2: 359–76.
Veal, Anthony J. 2017. The Serious Leisure Perspective and the Experience of Leisure. Leisure Sciences, 39, 3: 205–223.
Veblen, Thorstein. 2008. Teoria klasy próżniaczej. Przekład Janina Frentzel-Zagórska. Warszawa: Muza.
Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przekład Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Weingartner, Sebastian, Jörg Rössel. 2019. Changing Dimensions of Cultural Consumption? The Space of Lifestyles in Switzerland from 1976 to 2013. Poetics, 74.
Wyrzykowska, Katarzyna M. 2017. Muzyka, młodzież i styl życia. O uczestnictwie w kulturze muzycznej warszawskiej młodzieży. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
Zawadzka, Kinga. 2023. Roczniki siedemdziesiąte. Styl życia i wartości inteligencji średniego pokolenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zelizer, Viviana A. 1994. The Social Meaning of Money. New York: Basic Books.
Zelizer, Viviana A. 1985. Pricing the Priceless Child: The Changing Social Value of Children. Princeton University Press.
Zelizer, Viviana A. 2010. Economic Lives: How Culture Shapes the Economy. Princeton University Press.

Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Bielińska
1

  1. Instytut Filozofii i Socjologii PAN

This page uses 'cookies'. Learn more