Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie rekonstrukcji, krytyki i reinterpretacji jednej z metod konstrukcyjnych zastosowanych przez Leszka Nowaka do budowy negatywistycznej metafizyki unitarnej. Twierdzenie Nowaka, że podstawową stosowaną przez niego metodą jest metoda idealizacji i konkretyzacji, nie da się utrzymać z następujących powodów: postulowana przez Nowaka struktura doktryn metafizycznych jest niezgodna z procedurą konkretyzacji na gruncie metafizyki unitarnej, sekwencja modeli jest w kilku przypadkach dowolna, kolejność wprowadzanych do koncepcji pojęć jest do pewnego stopnia dowolna oraz stosowana metoda nie prowadzi do zmniejszenia stopnia spekulatywności systemu. Ze swej strony proponuję uznać powyższą metodę za metodę abstrakcji i odabstrakcyjniania, i scharakteryzować odmienny sposób rozumienia metody idealizacji i konkretyzacji. W wyniku tych zabiegów zawartość Bytu i myśli uznana zostaje za spekulatywny pierwszy model metafizyki negatywistycznej

Przez twórców Poznańskiej Szkoły Metodologicznej rozumie się badaczy skupionych wokół Jerzego Kmity, Leszka Nowaka, Jerzego Topolskiego i Jana Sucha. Założenia badawcze kultywowane przez krąg poznańskich uczonych dotyczą warstwy ontologicznej oraz metodologicznej. Wśród twórców pewne istotne rozbieżności odnoszą się do zasady abstrakcji i w konsekwencji metod badawczych stosowanych w naukach społeczno-humanistycznych. Podczas gdy Leszek Nowak był przekonany, że główną metodą badań naukowych we wszystkich dziedzinach jest metoda idealizacji, to Jerzy Kmita sądził, iż nauki społeczno-humanistyczne głównie stosują nie metodę idealizacji, lecz metodę wyodrębniania w badanym przedmiocie układów relacyjnych za pomocą abstrakcji izolującej. Pojawienie się w naukach społecznych, a ściślej w polskiej humanistyce, zjawiska, które później miało uzyskać miano Poznańskiej Szkoły Metodologicznej, datuje się od 1970 roku. Przyjęty program badań metodologicznych w Polsce stanowił zapowiedź nowego stylu prowadzenia refleksji metodologicznej, stylu skrupulatnie zresztą później realizowanego. Najbardziej intensywny rozwój ośrodka poznańskiego przypada na lata siedemdziesiąte i dalsze. Do Poznańskiej Szkoły Metodologicznej należą jednak nie wszyscy metodologowie tego ośrodka. Ewolucja poglądów głównych twórców Szkoły świadczy, iż wiele idei ulegało daleko idącym przekształceniom. Modyfikowane, osiągały nieraz postać zaprzeczającą ich pierwotnej wersji.

W artykule rozważa się Ingardenowskie pytania fundamentalne w kontekście stanowiska zwanego fundamentalizmem filozoficznym. Okazuje się, że definicyjna cecha tego stanowiska, tj. poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o warunki prawomocności twierdzeń z zakresu tradycyjnych dziedzin filozofii: ontologii, epistemologii, etyki i estetyki, znajduje u Ingardena swój odpowiednik w ontologicznych i epistemologicznych założeniach fenomenologii. One to stanowią gwarancję prawomocności wszelkich innych twierdzeń. Ingardenowski fundamentalizm filozoficzny, rozpatrywany tutaj w odniesieniu do dzieła-schematu, ulega jednak z czasem znacznemu osłabieniu, o czym zdają się świadczyć wątpliwości samego autora co do zasadności istnienia sfery obiektów idealnych, wyznaczających owo dzieło. Wielce prawdopodobny wydaje się domysł, że jest to ukłon Ingardena w stronę kultury, w stronę kulturowo-historycznej relatywizacji niezmiennej sfery obiektów idealnych.