Pytanie Lessinga o poznawalność Boga (Absolutu) w historii stanowi trwałe wy-zwanie dla nowożytnej teologii. W artykule zestawiono ze sobą poglądy na ten temat zaprezentowane przez Josepha Ratzingera i Waltera Kaspera. Zauważono wyraźną różnicę: Kasper zdecydowanie udziela pierwszeństwa historii i w niej Objawieniu, a Ratzinger kładzie akcent na pierwszeństwo idei Boga, w świetle której interpretuje Objawienie i historię. Wyłaniają się tu dwa różne typy teologii. Przejawiają się one w odmiennych sposobach przedstawienia chrystologii. Pierwszy wychodzi od historycznego świadectwa o Jezusie i na tej podstawie stara się o zbudowanie spójnego obrazu tożsamości wcielonego Syna Bożego. Drugi wychodzi z – płynącego z kościelnej wiary – założenia o jedności Pisma i przedstawia w tym świetle świadectwo Ewangelii o Jezusie. Zostaje postawiona teza, że oba te typy teologii potrzebują siebie nawzajem, choć nie można ich zharmonizować ze sobą.

Niniejsze opracowanie przedstawia obraz św. Józefa zawarty w jednym z kazań Josepha Ratzingera, wygłoszonym z okazji 60. rocznicy złożenia ślubów przez dwie siostry ze Zgromadzenia Matki Bożej Bolesnej. Osobliwością tego obrazu jest fakt, iż podstawowym źródłem inspiracji bawarskiego teologa jest relief z barokowego ołtarza znajdującego się w pewnym, bliżej nieokreślonym kościele w Portugalii. Kaznodzieja, dzięki odczytaniu elementów zawartych w barokowej rzeźbie, potrafił podkreślić aspekty, które do tej pory pozostawały niewidoczne: gotowość do pełnienia woli Bożej, pielgrzymowanie w wierze czy rezygnacja z własnych planów posunięta aż do heroizmu. Dokonana przez Ratzingera interpretacja, wzmocniona odniesieniami do Pisma Świętego, stanowi potwierdzenie obecności sztuki pośród loci theologici.

Joseph Ratzinger przestrzega przed mnożącymi się próbami powierzchownego podejmowania zagadnienia religii. W zróżnicowanym świecie religii dostrzega jed-nak pewne punkty styczne. Pierwszym krokiem w historii religii było przejście od tego, co prymitywne, do mitu. Drugi, decydujący, polegał na wyrwaniu się z mitu. To wyjście z mitu ma trojaką postać, którą przyjmują trzy wzajemnie do siebie nieredukowalne postaci religii: mistyka tożsamości, rewolucja monoteistyczna i oświecenie. Wyrazem dwóch pierwszych są odpowiednio: mistyka tożsamości i mistyka osobowej miłości. Nie można również pominąć faktu, że religie na siebie oddziałują. Miejsce chrześcijaństwa w historii religii – notabene wypracowane w dialogu z religiami i sprzeciwie wobec nich – określa opowiedzenie się po stronie Boga wiary i Boga filozofów oraz zdecydowany wybór wiary i rozumu oraz prawdy i kultu. W rozważaniach dotyczących dialogu religii J. Ratzinger wyróżnia typ mistyczny i typ teistyczny religii. Obok nich współczesną pokusą jest typ pragmatyczny, w którym ignoruje się pytanie o prawdę. Rezultatem dialogu religii nie będzie na pewno unifikacja religii. W tym dialogu nie można zrezygnować z prawdy. Wreszcie nie można zapomnieć, że istnieje religio vera i jest nią chrześcijaństwo.

German Cardinal Joseph Ratzinger, later Pope Benedict XVI, is one of the great-est Catholic theologians of the 20th and 21st century. The main field of his theological activity is fundamental theology, which is perceived by him as the area of a broadly understood dialogue on the credibility of Christianity in the modern world. This article attempts to analyze the views of Joseph Ratzinger/Benedict XVI on the Christian identity of Europe. The various issues of this study are as follows: Europe as a phenomenon of cultural interaction; Right to the place of Christianity in the Europe of tomorrow; European crisis of values; European Homo oeconomicus and the Gospel; Dismissing former Eurocentrism; Courage in the struggles of the new face of Chris-tian Europe. In the conclusion the author emphasizes validity of Joseph Ratzinger’s/Benedict XVI’s thoughts on the future of Europe in the context of the ongoing changes in the European Union and the migration crisis.

W niniejszym artykule omówiono refleksje Benedykta XVI dotyczące formowa-nia się i historii Europy w świetle powierzonego człowiekowi zadania panowania, które jest nie tylko jego świętym obowiązkiem, ale także podstawą jego godności. Analizy dokonano w świetle poglądów Edyty Stein na temat związku między forma-cją wspólnotową a obiektywnymi wartościami. Po pierwsze, zostały ukazane poglą-dy Ratzingera na temat rozumienia Europy w wymiarze polityczno-geograficznym. Po drugie, omówiono misję formowania Europy w świetle refleksji Ratzingera oraz również według sugestii Stein. Misja taka będzie szczególnie odpowiednia dla kształ-towania ludzi i kontynentu. W trzeciej części omówiono rozumienie godności czło-wieka Ratzingera w świetle koncepcji wartości autorstwa Stein.

Dla mariologii Josepha Ratzingera/Benedykta XVI jest sprawą zasadniczą, że Matka Pana nie jest postrzegana w sposób wyizolowany, ale w całości chrześcijańskiej tajemnicy wiary. Zestawia on z maryjnymi tekstami Nowego Testamentu główne linie postaci kobiet-wyzwolicielek ze Starego Testamentu, które dzięki swojej wierze i swojemu zaufaniu uprosiły moc Bożą i historiozbawczą zmianę sytuacji. W Maryi te postaci uzyskują nowe znaczenie, w jej Fiat naród izraelski uzyskuje konkretną personifikację. Ratzinger przedstawia Maryję jako „Kościół u swego początku”, w niej Kościół uzyskuje osobowe centrum z odpowiednimi konsekwencjami. Maryjna dogmatyka Ratzingera jest zbudowana na jego własnym biblijno-teologicznym podejściu, którego przejrzysta i głęboka struktura cechuje się szczególnym uwzględnieniem rozstrzygnięć dokonanych w trakcie najnowszej historii Kościoła.

In the third decade of the twenty-first century, the “cathedral” of Catholic theology has suffered some structural assaults and the way forward is a contemporary “hot topic”. This paper argues against the idea, common among Catholics of the millennial generation, that we simply need to “reboot” the system to 1959 and restore the framework of “Strict Observance Neo-Scholasticism”. Instead, it suggests that attention needs to be given to the structure itself, to issues in fundamental theology, and the relationships or “joints” in the framework of Catholic theology, along the lines recommended by Joseph Ratzinger and others in his theological circle.

Rekonstrukcja gestów, zachowań i słów Franciszka pod kątem jego rozumienia Kościoła niesie ze sobą spore trudności. Forsowana przez niego eklezjologiczna koncepcja przysparza mu z jednej strony rzesze zwolenników, a z drugiej – prowokuje wielu do krytyki i postawy odrzucenia. Aby bez zniekształceń zrozumieć naukę papieża o Kościele, należy sięgnąć do dokumentu z Aparecidy biskupów latynoamerykańskich (2007) oraz adhortacji Evangelii gaudium (2014). „Poturbowany” Kościół Bergoglio znajduje się przede wszystkim na obrzeżach chrześcijaństwa i wyrasta z argentyńskiej opcji dla różnego typu wykluczonych. Stąd doktrynalnie i duszpastersko nieroztropnie wystawia się taka wspólnota na niebezpodstawne zarzuty propagowania religijnego synkretyzmu, osłabiania wyjątkowości i jedyności Jezusa Chrystusa, stawiania pod znakiem zapytania eklezjalnej sakramentalności.

Formacja intelektualna i duchowa Josepha Ratzingera – Benedykta XVI domaga się, aby mówić o jego procesie rozwoju. Artykuł pokazuje najczęściej pomijany etap młodego Ratzingera, który przechodzi ze stanowiska progresywnej i niekiedy nieod-powiedzialnej teoretyzującej teologii akademickiej na stanowisko myśliciela trwa-jącego we wspólnocie wiary, stając się stróżem chrześcijańskiej doktryny i nauczy-cielem zgodnie z duchem i tradycją Kościoła. Wiele światła na zmianę w postawie niemieckiego profesora rzuca etap przygotowawczy II Soboru Watykańskiego i jego obrady, a także przykre doświadczenie rewolty studenckiej w 1968 r., które zastaje naszego profesora w Tybindze. I tak oto z liberalnego teologa niemieckiego wyrasta nieprzeciętny katolicki teolog Kościoła powszechnego.