Abstrakt
Podstawowym celem badawczym artykułu jest sformułowanie argumentu trans-cendentalnego, którym posłużył się John Rawls, by uzasadnić teorię sprawiedliwości jako bezstronności. Punktem kulminacyjnym jego rozumowania jest ustalenie koniecznego warunku możliwości sprawiedliwego urządzenia instytucji społecznych. Warunkiem tym okazuje się hipotetyczny wybór reguł priorytetu w sytuacji początkowej. Opis zaproponowanej przez Rawlsa procedury zakłada jednak pewien pogląd na naturę ludzką, a w konsekwencji okazuje się nieadekwatną podstawą dla publicznych reguł. W tekście zastanawiam się również nad wpływem, jaki na przedłożoną przez Rawlsa koncepcję uzasadnienia wywarła recepcja Kanta. Wskazuję, że porzucenie teorii moralnej na rzecz filozofii politycznej stanowiło wyraz zasadniczej zmiany stosunku do idei transcendentalizmu, jaka zaszła w myśli autora Teorii sprawiedliwości.
Przejdź do artykułu
Bibliografia
Allison H. (2016), Transcendental Deduction and Transcendental Idealism, „European Journal of Philosophy” 4 (24), s. 920–933.
Ameriks K. (2001), Text and Context: Hermeneutical Prolegomena to Interpreting a Kant Text, w: D. Schönecker, T. Zwenger (red.), Kant verstehen / Understanding Kant. Über die Interpretation philosophischer Texte, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, s. 11–31.
Białek P. (2017), Pycha i skromność rozumu. Współczesny spór o argumenty transcendentalne a filozofia Kanta i Fichtego, Kraków: Universitas.
Callanan J.J. (2011), Making Sense of Doubt: Strawson’s Anti‑Scepticism, „Theoria” 77 (3), s. 261–278.
Grygianiec M. (2019), Status argumentacji transcendentalnej, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4 (112), s. 131–160.
Guyer P. (2001), Naturalizing Kant, w: D. Schönecker, T. Zwenger (red.), Kant verstehen / Understanding Kant. Über die Interpretation philosophischer Texte, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, s. 59–84.
Kant I. (1957), Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kant I. (1999), Critique of Pure Reason, przeł. i opr. P. Guyer, A.W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
Kędziora K. (2019), John Rawls. Uzasadnienie, sprawiedliwość i rozum publiczny, Bibliotheca Philosophica 5, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Korsgaard Ch. (1995), Rawls and Kant: On the Primacy of the Practical, „Proceedings of the Eighth International Kant Congress”, t. I, Memphis 1999, s. 1165–1173.
Palmer H. (1985), Presupposition and Transcendental Inference, New York: Routledge.
Poręba M. (2008), Możliwość rozumu. Ćwiczenia z metafizyki, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Rawls J. (1977), The Basic Structure as Subject, „American Philosophical Quarterly” 2 (14), s. 159–165.
Rawls J. (1980), Kantian Constructivism in Moral Philosophy, „The Journal of Philosophy” 9 (77), s. 515–572.
Rawls J. (1985), Justice as Fairness: Political not Metaphysical, „Philosophy & Public Affairs” 3 (14), s. 223–251.
Rawls J. (1989), Themes in Kant’s Moral Philosophy, w: E. Förster (red.), Kant’s Transcendental Deductions. The Three Critiques and the Opus postumum, Stanford: Stanford University Press, s. 81–113.
Rawls J. (1993), Political Liberalism, New York: Harvard University Press.
Rawls J. (2000), Lectures on the history of moral philosophy, red. B. Herman, Cambridge, MA – London: Harvard University Press.
Rawls J. (2001), Justice as Fairness: A Restatement, red. E. Kelly, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rawls J. (2013), Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rorty R. (1999), Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii, w: tenże, Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne, przeł. J. Margański, t. I, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 261–291.
Russell B. (2000), Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-‑społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, przeł. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Sandel M. (1982), Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge: Cambridge University Press.
Sellars W. (1956), Empiricism and the Philosophy of Mind, „Minnesota Studies in the Philosophy of Science” I, s. 253–329.
Sellars W. (1967), Some Remarks on Kant’s Theory of Experience, „Journal of Philosophy” 64, s. 633–647.
Sellars W. (1968), Science and Metaphysics. Variations on Kantian Themes, London: Routledge and Kegan Paul.
Strawson P.F. (1959), Individuals: An Essay in Descriptive Metaphysics, London: Methuen.
Strawson P.F. (1966), The Bounds of Sense, London: Methuen. Tampio N. (2007), Rawls and the Kantian Ethos, „Polity” 1 (39), s. 79–102.
Wolniewicz B. (2017), Aksjomat Elzenberga, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 4 (110), s. 277–288.
Przejdź do artykułu
pl
en
