Treść artykułu stanowi historyczna analiza obecności, rozumienia i zasadności metafory żelaznej kurtyny w obszarze nauk społecznych. Po 1989 roku wydawać się mogło, iż upadek żelaznej kurtyny stracił na znaczeniu i metafora ta stała się martwa. Ponowne jej przywołanie przez Władymira Załęskiego w związku z wojną na Ukrainie skłoniło do ponownej analizy sensu, znaczenia i emocji z nią związanych. Kwestia tego, jak ta powszechnie znana metafora wpływała (i wpływa) na nasze rozumienie rzeczywistości i w jakim stopniu stanowi rzetelną kategorię analityczną jest przedmiotem refleksji.