W artykule podjęto zagadnienie znaczenia podręcznika szkolnego dla procesów konserwacji/ zmiany w obszarze polskich praktyk edukacyjnych w klasach początkowych. W kontekście wyzwań współczesności i demokracji, odwołanie się autorów podręczników do dyskurs liberalnego i konstruktywistycznego, stanowi fundamentalny warunek funkcjonowania tej książki jako narzędzia realizacji prorozwojowego i emancypacyjnego interesu ucznia i społeczeństwa. Jak jednak wynika z badań nad polskimi podręcznikami do klas I–III, warunek ten nie został spełniony. W tej sytuacji podręczniki niemieckie odgrywać mogą rolę inspirującą, tak ze względu na swoje dyskursywne zaplecze, jak i propozycje metodyczne oraz zakres treściowy. W tekście zrekonstruowany został „obraz szkoły” z kart niemieckich podręczników. Za kluczowe (i jednocześnie inspirujące) wymiary tego obrazu uznać można: demokratyczny charakter relacji nauczyciel – uczeń, nacisk na aktywizację wiedzy osobistej ucznia i jego autonomie etyczną oraz poznawczą, realistyczny opis rzeczywistości, zaufanie do dziecięcych kompetencji, tworzenie strefy najbliższego rozwoju.