How to search?
advanced search
Popular sciences

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Description

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Publishers
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Volumes

Select number

Content

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja

1 Spis treści
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 2
Download PDF Download RIS Download Bibtex
2 Zbudowani z materii gwiazdowej
Marek Lewandowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 3 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152652
Keywords: słowo wstępne
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Marek Lewandowski
1
  1. Instytut Geofizyki PAN w Warszawie
3 Wędrówki zapisane w naszym DNA
Paweł Golik
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 4-9 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152318
Keywords: DNA genetyka pochodzenie człowieka ewolucja
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W przeszłości ludzie prowadzili koczowniczy tryb życia, przemieszczali się w poszukiwaniu pożywienia, zasiedlając kolejne kontynenty.
Go to article

Authors and Affiliations

Paweł Golik
1
  1. Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski, Instytut Biochemii i Biofizyki, Polska Akademia Nauk w Warszawie
4 Kwestia maszyn
Jacek Mańko
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 10-13 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152319
Keywords: socjologia kognitywistyka media cyfrowe
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Historyczna ewolucja poglądów o wpływie technologii na pracę.
Go to article

Authors and Affiliations

Jacek Mańko
1
  1. Katedra Zarządzania w Społeczeństwie Sieciowym, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
5 Bić się albo nie bić
Krzysztof Argasiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 14-16 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152320
Keywords: teoria gier modelowanie matematyczne
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Procesy ewolucyjne kształtujące wzorce zachowań zwierząt i ludzi mogą być opisywane przy użyciu teorii gier, matematycznego podejścia stworzonego na potrzeby ekonomii.
Go to article

Authors and Affiliations

Krzysztof Argasiński
1
  1. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski
6 Echa z Karpat
Tanishka Soni , Mateusz Mikołajczak , Stanisław Mazur , Christian Schiffer
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 17-21 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152321
Keywords: sejsmika Karpaty geofizyka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Badania Karpat za pomocą fal sejsmicznych umożliwiają odkrywanie tajemnic ukrytych głęboko pod ziemią.
Go to article

Authors and Affiliations

Tanishka Soni
1
Mateusz Mikołajczak
1
Stanisław Mazur
1
Christian Schiffer
2
  1. Instytut Nauk Geologicznych, Polska Akademia Nauk w Warszawie
  2. Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet w Uppsali
7 Pierwszy, a nie czwarty
Witold Zawadzki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 22-25 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152322
Keywords: spektroskopia laserowa plazma
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Gdy podczas wieczornego spaceru podziwiamy nieboskłon usiany tysiącami gwiazd, nie zdajemy sobie sprawy z tego, że te jasne punkciki to w rzeczywistości przeogromne kule materii znajdującej się w stanie plazmy.
Go to article

Authors and Affiliations

Witold Zawadzki
1
  1. Zakład Fotoniki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
8 Życie i śmierć na pustyni
Rafał Sikora , Mirosław Masojć , Grzegorz Michalec , Byamba Gunchinsuren
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 26-29 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152323
Keywords: zmiany klimatyczne pustynia Gobi Ałtaj
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Wpływ zmian klimatycznych na funkcjonowanie paleolitycznych społeczeństw łowiecko-zbierackich i współczesnych grup koczowniczych na pograniczu pustyni Gobi i Ałtaju Gobijskiego.
Go to article

Authors and Affiliations

Rafał Sikora
1
Mirosław Masojć
2
Grzegorz Michalec
3
Byamba Gunchinsuren
4
  1. Zakład Geologii Regionalnej i Złożowej, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie
  2. Zakład Archeologii Pozaeuropejskiej, Instytut Archeologii, Uniwersytet Wrocławski
  3. Instytut Archeologii, Uniwersytet Wrocławski
  4. Dział Epoki Kamienia, Instytut Archeologii, Mongolska Akademia Nauk
9 Kolorowa ptasia układanka
Małgorzata Anna Gazda
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 30-32 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152324
Keywords: ptaki biologia ewolucyjna pióra
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Naukowcy cały czas szukają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób i dlaczego u ptaków pojawiły się kolorowe pióra często zdobione ornamentami.
Go to article

Authors and Affiliations

Małgorzata Anna Gazda
1
  1. Wydział Nauk Biologicznych, Uniwersytet Montrealski
10 Mały bohater badań naukowych
Ewa Stefanik , Karolina Wolny
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 33-35 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152325
Keywords: genetyka akwarystyka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Ryba Danio rerio zrewolucjonizowała badania naukowe, umożliwiając dogłębne zrozumienie wielu procesów biologicznych oraz potafizjologii ludzkich chorób.
Go to article

Authors and Affiliations

Ewa Stefanik
1
Karolina Wolny
1
  1. Zakład Biologii Rozwoju Zwierząt, Wydział Nauk Biologicznych, Uniwersytet Wrocławski
11 Typowe i atypowe ewolucje układów kwantowych
Karol Życzkowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 36-39 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152326
Keywords: mechanika kwantowa
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Wszystkie dane otrzymane z rozmaitych doświadczeń dotyczących fizyki mikroświata są zgodne z przewidywaniami teorii kwantowej. Czy są jeszcze obszary dotyczące mechaniki kwantowej, których nie znamy?
Go to article

Authors and Affiliations

Karol Życzkowski
1 2
  1. Instytut Fizyki Teoretycznej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
  2. Centrum Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie
12 Najstarsi kolonizatorzy Ziemi
Natalia Kartawik , Jolanta Behnke-Borowczyk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 40-43 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152327
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Grzyby – organizmy, które jako pierwsze pojawiły się na lądzie – wciąż pozostają mało poznane. Co wiemy na temat ich historii i ewolucji?
Go to article

Authors and Affiliations

Natalia Kartawik
1
Jolanta Behnke-Borowczyk
1
  1. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
13 Wykuć przyszłość
Natalia Sobczak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 44-49 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152328
Keywords: materiałoznawstwo inżynieria metal
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Opracy inżyniera w obszarze ciekłego metalu, o tym, co w tej pracy jest najważniejsze, opowiada prof. dr inż. hab. Natalia Sobczak, wiceprezeska Polskiej Akademii Nauk.
Go to article

Authors and Affiliations

Natalia Sobczak
1
  1. Pracownia Teorii Procesów Metalurgicznych, Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego PAN
14 Historia zlodowaceń globalnych
Marek Lewandowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 50-54 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152329
Keywords: zlodowacenia Homo sapiens
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Najbardziej niezwykła rzecz we Wszechświecie kryje się w twojej głowie.
Bill Bryson
Go to article

Authors and Affiliations

Marek Lewandowski
1
  1. Instytut Geofizyki PAN w Warszawie
15 O przemianach form w przyrodzie
Nikodem Zieliński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 55-57 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152330
Keywords: ewolucja DNA dobór naturalny
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Ewolucję rozumiemy jako swego rodzaju wyścig zbrojeń, a jest to szczególny przypadek możliwych oddziaływań.
Go to article

Authors and Affiliations

Nikodem Zieliński
1 2
  1. Centrum Nauki i Techniki – EC1 Łódź
  2. Centrum Badań nad Cyberkomunikacją i Sztuczną Inteligencją, Uniwersytet Łódzki
16 Nauczyciel – (r)ewolucjonista systemu edukacji
Aneta Duda-Jaśkiewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 58-61 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152331
Keywords: edukacja pedagogika
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Edukacją szkolną od lat wstrząsają kolejne rewolucje. Tymczasem prawdziwa zmiana dzieje się oddolnie. Warto ją wspierać umiejętnością myślenia projektowego, które rozwija odwagę i sprawczość nauczycieli.
Go to article

Authors and Affiliations

Aneta Duda-Jaśkiewicz
1
  1. Centrum Nauki Kopernik w Warszawie
17 Czy współpraca się opłaca?
Anna Karnkowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 62-65 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152332
Keywords: komórka DNA
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Historia komórki eukariotycznej.
Go to article

Authors and Affiliations

Anna Karnkowska
1
  1. Instytut Biologii Ewolucyjnej, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski
18 Czy zwierzę może zostać artystą? Malarstwo małp
Dorota Łagodzka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 66-70 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152333
Keywords: sztuka obrazy sztuka zwierząt
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Jedne wolą mocne kolory i zamaszyste ruchy pędzla, inne subtelne plamy i zygzaki. Sztuka nieludzka ma jeszcze przed nami wiele do odkrycia. Czy uznanie małp za artystów pogłębi nasz szacunek do nich, czy też narazi zwierzęta na większy wyzysk?
Go to article

Authors and Affiliations

Dorota Łagodzka
1
  1. Wydział „Artes Liberales”, Uniwersytet Warszawski
19 Od sztucznej inteligencji do gwiazd
Filip Biały
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 71-73 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152334
Keywords: cyfryzacja transhumanizm
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Rozwój naukowo-techniczny nie jest neutralny ideologicznie. Napędza go nie tylko pragnienie poznania rzeczywistości, lecz także chęć zrealizowania za pomocą nowych technologii konkretnych wizji ideowych.
Go to article

Authors and Affiliations

Filip Biały
1
  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet w Manchesterze
20 Jak powstał język
Michael Pleyer , Sławomir Wacewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 74-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152335
Keywords: językoznawstwo ewolucja komunikacja
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Nauka o ewolucji języka to obecnie dynamiczna, nowoczesna i interdyscyplinarna dziedzina badań naukowych.
Go to article

Authors and Affiliations

Michael Pleyer
1
Sławomir Wacewicz
1
  1. Centrum Badań nad Ewolucją Języka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
21 Ewolucja to nielinearna opowieść
Agata Passent
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 78-79 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152336
Keywords: felieton
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Agata Passent
1 2
  1. Tygodnik „Polityka”
  2. Program 1 Polskiego Radia
22 Krótka historia życia
Justyna Słowiak , Adam Halamski , Sylwia Piwowar
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 80-85 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152337
Keywords: paleontologia fotoreportaż muzeum
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN znajduje się jedna z najważniejszych wystaw przyrodniczych w Polsce. Ekspozycja jest głównie poświęcona paleobiologii kręgowców, ale stale są rozbudowywane części wystawy dotyczące ewolucji pozostałych grup organizmów żywych. Różnorodność wystawionych okazów odzwierciedla bogactwo zbiorów Instytutu Paleobiologii, który prowadzi swoją działalność od ponad 70 lat.
Go to article

Authors and Affiliations

Justyna Słowiak
1
Adam Halamski
1
Sylwia Piwowar
  1. Muzeum Ewolucji, Instytut Paleobiologii PAN
23 Ludwik Hirszfeld – zapomniany gigant bakteriologii i immunologii
Joanna Borkowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | Nr 3 (79) Ewolucja | 86 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.152338
Keywords: stacja PAN w Paryżu Ludwik Hirszfeld
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

28 maja 2024 roku w Stacji Naukowej PAN w Paryżu odbyło się niezwykłe wydarzenie poświęcone Ludwikowi Hirszfeldowi – wybitnemu, choć nieco zapomnianemu polskiemu bakteriologowi i immunologowi.
Go to article

Authors and Affiliations

Joanna Borkowska
1
  1. Stacja Naukowa PAN w Paryżu

This page uses 'cookies'. Learn more