@ARTICLE{Płoszczyniec_Antoni_Gnostyczne_2023,
 author={Płoszczyniec, Antoni},
 number={No 4},
 pages={427-441},
 journal={Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria},
 howpublished={online},
 year={2023},
 publisher={Komitet Nauk Filozoficznych PAN},
 publisher={Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego},
 abstract={Celem artykułu jest identyfikacja i charakterystyka gnostycznych motywów w filozofii Blaise’a Pascala. Tekst opiera się na dystynkcji między gnozą a gnostycyzmem. Gnoza jest specyficzną formą myśli religijnej, wedle której wiedza stanowi środek samozbawienia; gnostycyzm zaś jest pierwotną i paradygmatyczną postacią rzeczonej formy myślenia z pierwszych wieków naszej ery. W pracy prześledzono obecność w filozofii Pascala tropów typowo gnostycznych, takich jak motyw obcości życia w świecie, opozycji między duchem a światem, skrytości Boga, porządków egzystencji, życia jako snu i zagłuszającego zgiełku świata. Rezultat badań jest pozytywny: filozofia Pascala zawiera szereg motywów charakterystycznych dla gnostyków. Dotyczy to głównie motywu obcości. Egzystencja jest dla myślącego podmiotu przepełniona alienacją, a duch nie czuje się częścią niezrozumiałego i bezmyślnego świata. Dualizm ducha i świata posiada analogon w opozycji Boga i świata. Pascal twórczo rozwinął motyw światowego zgiełku, poprzez swoje refleksje nad rozrywką w życiu człowieka. Mimo wszystko refleksja Pascala nie stanowi gnozy, gdyż mocno przeciwstawia się wszystkim kluczowym elementom gnozy: filozof wiarę przeciwstawia wiedzy, łaskę samozbawieniu, a uniwersalizm chrześcijaństwa – elitaryzmowi i hermetyzmowi.},
 title={Gnostyczne wątki w filozofii Pascala},
 type={Artykuł},
 URL={http://czasopisma.pan.pl/Content/134648/PDF/2023-04-PFIL-27.pdf},
 doi={10.24425/pfns.2023.148669},
 keywords={bezkres, egzystencja człowieka, gnostycyzm, gnoza, kondycja ludzka, lęk, B. Pascal, przerażenie, świat},
}