@ARTICLE{Raźniak_Maciej_Stożkowa_2024,
 author={Raźniak, Maciej},
 number={No 1},
 pages={104-124},
 journal={Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria},
 howpublished={online},
 year={2024},
 publisher={Komitet Nauk Filozoficznych PAN},
 publisher={Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego},
 abstract={Artykuł koncentruje się na relacji między stożkową koncepcją teraźniejszości, której sformułowanie zawdzięczamy Williamowi Godfrey-Smithowi, a paradoksem przyczynowości, będącym źródłem najpoważniejszej krytyki tej koncepcji. Tytułowy paradoks można streścić następująco. Jest powszechnie wiadome, że poznanie obserwacyjne redukuje się do relacji kauzalnych. Jeżeli więc zgodzimy się z Godfrey-Smithem, że być zdarzeniem współczesnym względem określonego zdarzenia znaczy tyle, co być zdarzeniem obserwowalnym z jego lokalizacji, to owe zdarzenia okażą się zarazem teraźniejsze i poddające się kauzalnemu połączeniu. Biorąc pod uwagę okoliczność, iż przyczynę zwykło się uważać za poprzedzającą skutek, dochodzimy do wniosku, że teraźniejszość stożkowa dopuszcza możliwość, by zdarzenia były współczesne mimo ich czasowej separacji (nierównoczesności). Powyższa konsekwencja stoi jednak w sprzeczności z naszymi intuicjami (sceptycznym podejściem do zarzutu z paradoksu przyczynowości). Proponujemy dwie strategie, które osłabiają jego wydźwięk. W pierwszej z nich podnosimy, że krytyka koncepcji stożkowej za podatność na paradoks przyczynowości nie jest uczciwa, ponieważ ten sam paradoks zagraża także poglądowi forsowanemu przez mechanikę klasyczną. W drugiej strategii idzie natomiast o pokazanie, że logiczne konsekwencje teraźniejszości stożkowej nie muszą być tak nieintuicyjne i paradoksalne, jak twierdzą adwersarze tego poglądu, a wiele zależy od sposobu rozumienia przyczynowości zdarzeń.},
 title={Stożkowa teraźniejszość a paradoks przyczynowości},
 type={Artykuł},
 URL={http://czasopisma.pan.pl/Content/134662/2024-01-PFIL-05.pdf},
 doi={10.24425/pfns.2024.150955},
 keywords={czasoprzestrzeń Minkowskiego, filozofia czasu, filozofia fizyki, ontologia, stożek świetlny, szczególna teoria względności},
}