Joseph Ratzinger discusses papal primacy in the Church, which is a communio based on the relationship between primacy and collegiality. Therefore, he supports jurisdictional primacy executed not in a monarchical way, but collegially, with the Pope as the head of the college of bishops. Joseph Ratzinger discusses the Petrine primacy in the New Testament, which he considers a starting point for a discussion about the succession of Peter’s office, choosing (via media) between papalism and conciliarism. He, therefore, focuses on the personal aspect of primacy connected with a given person. Moreover, the article discusses the relationship between the papacy and doctrinal infallibility. It also poses the question whether after his renunciation Benedict XVI still retains the charisma of doctrinal infallibility (or authentic orthodoxy) and how this refers to the current Pope Francis.

Artykuł jest prezentacją poglądów ukazujących katolickie i ewangelickie stanowisko dotyczące funkcji prymacjalnej Biskupa Rzymu i jego pochodzenia. Kluczowe sformułowanie, które jest osią kontrowersji brzmi iure divino i iure humano, wskazując na boskie albo ludzkie pochodzenie prymatu. Katolicki pogląd wyraża przekonanie, że Jezus Chrystus powołał do istnienia Kościół i wyposażył go w stałe elementy strukturalne: prymat i apostolat. Teza ta jest traktowana jako imperatyw wiary. Oparta jest na tekstach ewangelijnych, które podkreślają pierwszeństwo św. Piotra Apostoła w gronie Dwunastu oraz w pierwotnym Kościele. Eklezjologia katolicka stwierdza, że nie był to tylko osobisty przywilej Piotra ale stały element struktury Kościoła, który na Soborze Watykańskim I otrzymał formalny status dogmatu. Reformacja nie negowała samej funkcji prymacjalnej, ale sposób jej sprawowania oraz jej genezę. Przyjmuje od początku, że jest to element ukształtowany w historycznym rozwoju Kościoła. Dialog ekumeniczny katolicko-luterański wypracował stanowisko zmierzające do tratowania pochodzenia prymatu jako problemu mniej istotnego, na rzecz podkreślania komunijnego wymiaru Kościoła z istotną funkcją jednoczącą i prezentującą na zewnątrz całe chrześcijaństwo. Podstawową przesłanką jej wiarygodności jest oparcie na Ewangelii.

This paper has an ambitious aim: to predict the future of the Church. How can anyone undertake such an enterprise since the one thing we know for certain about history is omnia aliter, that is, everything will be different than we once imagined. However, such a project is not as unfeasible as it seems. In the footsteps of literary critics, economists, historians, political scientists, philosophers, and theologians, we sketch some of the most likely shifts in the light of already-observable trends using the finest hermeneutics available. First, we interpret the most significant global trend today: secularization (sections 1). Second, we present and evaluate current models for the future of the Church, paying particular attention to the Magisterium of Pope Francis (sections 2). Finally, we predict likely developments in the area of spirituality (sections 3). In setting out to write academically about futuristic topics, we are aware that one looks to the future not so much to predict it accurately, as to shape it.

Celem artykułu jest ukazanie inkulturacji wiary i religijności ludowej jako kontekstu, w którym kształtowała się duchowość maryjna i mariologia papieża Franciszka. Inkulturacja wiary rozpoczęła się w Ameryce Południowej od momentu objawienia się Maryi w Guadalupe w 1531 r., jednak refleksja teologiczna nad znaczeniem ewangelizacji kultury i pobożności ludowej rozwinęła się na tamtym kontynencie dopiero po Soborze Watykańskim II. Kamieniami milowymi na drodze jej rozkwitu są dwie Konferencje CELAM – w Puebli w roku 1979 r. i w Aparecidzie w roku 2007 – oraz powstanie argentyńskiej teologii ludu w latach 70. XX w. Papież Franciszek w programowej adhortacji apostolskiej Evangelii gaudium podkreślił miejsce Maryi w pobożności ludowej i Jej rolę w głoszeniu Ewangelii.

W teologii moralnej nie poświęcono jak dotąd wiele miejsca zagadnieniu czułości. Wystarczy odwołać się do najpopularniejszych słowników związanych z tą dziedziną, aby stwierdzić albo całkowity brak tej problematyki, albo jej jedynie marginalną obecność czy to w nauczaniu doktrynalnym, czy chociażby w katalogu cnót. W niniejszym artykule zostaną ukazane niektóre dwudziestowieczne próby filozoficznego i teologicznego zmagania się z zagadnieniem czułości, które stanowiły niejako wprowadzenie do zaproponowanej przez papieża Franciszka teologii czułości. Zostaną także ukazane sposoby rozumienia czułości w teologii Ojca Świętego oraz jej egzystencjalne przykłady. Wydaje się, że papież Franciszek rozumie czułość jako sposób egzystencji i relacji z drugim człowiekiem, który współgra ze sposobem bycia chrześcijaninem w świecie, ponieważ jest to rodzaj ukazania Boga światu. Ten sposób życia charakteryzuje się empatyczną bliskością, egzystencją rozumianą jako dar z siebie, realnym uczestnictwem w życiu drugiego człowieka, w jego radościach i cierpieniach i w końcu – w ojcowskim i macierzyńskim zatroskaniu. Wedle miary, w której teologia moralna ma jako swój przedmiot ukazanie autentycznej egzystencji ludzkiej w konkretnych miejscach życia człowieka, trzeba powiedzieć, że po nauczaniu Franciszka nie jest możliwe jej uprawianie, abstrahując od czułości jako centralnej cnoty w realizacji chrześcijańskiego powołania.

The article tries to find a possible model of role that the papal office can play for ec-umenical dialogue. First, the author reviews opinions about the pope and his office issued by the Evangelical Church in the 16th century, especially in Martin Luther’s theology. In the second step, there is an analysis of the ‘pope’ understanding presented by the modern Polish Lutheran theology. According to the applied method of “unity in reconciled diversity” it seems that the pope, as a head of the Roman Catholic Church could be understood as primus inter pares. The article develops the possible consequence of this papal duty in the vision of the ecumenical Pentarchy. It would be an ecumenical collaboration between the 5 biggest traditions of the modern Christianity: Roman Catholicism, Orthodoxy, Eastern Pre-Chalcedonian Churches, Anglicanism and Lutheran Protestantism. This model does not mean a way to the institutional primacy of the Bishop of Rome.

Pope Francis often speaks about the new evangelization. He notices areas that need a special care of the Church. One of them is the problem of poverty. The Pope encou-rages all the faithful to engage in the transformation of this situation . It can be called a “throwaway culture” and a sign of real poverty of the whole society when people remain indifferent to the cause of the poor. It is one of the negative consequences of the culture of prosperity. The Pope also calls it a “globalisation of indifference” and calls on all people of the three states in the Church to care for those who are poor and abandoned and to act against poverty. In a particular way Francis addresses his appeal to the consecrated persons, encouraging them to contemplate the poor Jesus, to the consecration of their lives through a faithful fulfilment of their vow of poverty and to the apostolate among the poor and the marginalized . By means of such an attitude of men and women religious they would contribute to their own sanctification, to bearing witness to love to the poor before the world and at least partly they will help those in need among whom they live and serve.

W artykule porównane są dwa modele kierowania Kościołem, które w Kościele katolickim co najmniej od Soboru Watykańskiego II stoją wobec siebie w pewnym napięciu. Model „Communio” strukturyzuje cały Kościół wychodząc od Kościoła lokalnego; Model „Iurisdictio” (bądź też hierarchiczny) wychodzi od prymatu jurysdykcyjnego biskupa Rzymu. Wraz z Walterem Kasperem autor artykulu opowiada się za syntezą Iurisdictio oraz Ordo, co pozostaje jeszcze zadaniem do wykonania na trzecie chrześcijańskie tysiąclecie. Tematem Ekskursu jest teoria eklezjologiczna Josepha Ratzingera, w ramach której w odniesieniu do relacji między papieżem a episkopatem można zaobserwować rozwój od podkreślania kolegialności w kierunku świadectwa pojedynczego biskupa.

Katolicki obraz Marcina Lutra na przestrzeni wieków ewoluował od zdecydowanie negatywnego w czasie reformacji i w wiekach następnych, poprzez próby teologicznie i historycznie pogłębionych analiz inspirowanych ruchem ekumenicznym, aż po współczesną akceptację wielu jego teologicznych postulatów. Współczesne kierunki rzymskokatolickiego myślenia o Lutrze dobrze streszczają historycznie wyważone i dogmatycznie pogłębione opinie ostatnich papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Idąc za tekstami uzgodnień Komisji luterańsko-katolickiej na forum światowym, ekumenicznie otwarci papieże potrafią dostrzec w Marcinie Lutrze człowieka głęboko religijnego, świadka Ewangelii, którego myśl teologiczna nie utraciła swej aktualności i jest wyzwaniem dla współczesnego zsekularyzowanego świata.

This article was prompted by a joint declaration made on 28 September 2015 by the Archbishops of Cracow and Warsaw and the state authorities of the two cities that they would provide means for publishing project ‘A Critical Edition of the Literary Works of Karol Wojtyła – John Paul II’. This decision, marking the 100th anniversary of the birth of Karol Wojtyła in May 2020, signalizes the importance of the project which goes beyond a standard publication of an author’s complete works. The series was inaugurated by the publication in 2018 of Volume One (Juvenilia, 1938–1946), whose editors are expected to continue working on the following volumes. The author of this article takes a look at the first collected works edition of The Poetry and Dramas of Karol Wojtyła – John Paul II, published in 1979 (it actually went to press in 1980) under the directorship of Jacek Woźniakowski and authorized by John Paul II himself. It was in fact a complete edition as its editors succeeded in collecting all of Karol Wojtyła literary works from the moment he enrolled at the Seminary until his election as Pope in 1978. All the texts used for that edition were collected at source and in that respect can hardly be surpassed. For over forty years it offered a reliable store of Karol Wojtyła’s poems and plays to ordinary readers, translators, producers of plays and public ceremonies. In this article we can find a first-hand account of the story of that first edition from its inception, the role of the editors of the weekly Tygodnik Powszechny, the decisions taken at the Znak head office and the author’s own contribution as editor. It is at this point that he explains the decision to exclude from their edition Karol Wojtyła’s juvenila from his student years.

This article presents little known facts sampled from the notes and personal records of Professor Stanis$aw Pigoń and Karol Wojtyła. The two met for the first time in 1938, when young Wojtyła began his studies at the Polish Department of the Jagiellonian University. A bond of mutual liking and respect, based on similar personalities and similar war experiences, morphed into an abiding friendship in the years after the war. The article chronicles that friendship on the basis of documents and private papers held in the Jagiellonian Library (Professor Pigoń’s Archives) and the Archives of the Metropolitan Curia in Cracow. Wojtyła, when he became Pope John Paul II always spoke warmly about his university teachers, especially about Professor Pigoń.