Jak wyszukiwać?
wyszukiwanie zaawansowane
Popularnonaukowe

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Opis

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Wydawcy
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Roczniki i numery

Wybierz numer

Zawartość

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie

1 Spis treści
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 2
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex
2 Od redakcji: Od pierogów do Lewandowskiego
Magdalena Lesińska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 3
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Magdalena Lesińska
3 Towar eksportowy
Michał Rusinek
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 4-7 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150029
Słowa kluczowe: poezja Szymborska literaturoznawstwo
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

czyli o dyplomacji kulturalnej Wisławy Szymborskiej
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Michał Rusinek
1
  1. Katedra Teorii Komunikacji, Wydział Polonistyki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
4 Nauka i globalne interesy w krainie lodu
Małgorzata Korczak-Abshire
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 8-12 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150030
Słowa kluczowe: Antarktyda pingwiny kryl
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Polscy badacze od 40 lat prowadzą obserwacje gatunków zależnych od kryla i czynnie uczestniczą w działaniach Komitetu Naukowego CCAMLR.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Małgorzata Korczak-Abshire
1
  1. Zakład Biologii Antarktyki Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie
5 Trzy pokolenia w dwie dekady – polscy migranci
Magdalena Lesińska , Dominika Pszczółkowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 13-15 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150031
Słowa kluczowe: migracje polityka migracyjna
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Prawie 20 lat po wejściu Polski do Unii Europejskiej Polacy nadal emigrują. Jest to już jednak inna migracja niż ta, którą obserwowaliśmy po 1 maja 2004 roku.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Magdalena Lesińska
1
Dominika Pszczółkowska
2
  1. Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytet Warszawski
  2. Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytet Warszawski
6 Życie na poboczach
Dawid Moroń , Aleksandra Cwajna , Emilia Marjańska , Magdalena Lenda , Piotr Skórka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 16-18 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150032
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Struktury stworzone przez człowieka, takie jak nasypy kolejowe, pobocza autostrad i wały przeciwpowodziowe, mogą być siedliskiem życia owadów zapylających.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Dawid Moroń
1
Aleksandra Cwajna
1
Emilia Marjańska
1
Magdalena Lenda
2
Piotr Skórka
2
  1. Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
  2. Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
7 CERN – największe laboratorium na Ziemi
Tadeusz Lesiak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 19-21 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150033
Słowa kluczowe: CERN Wielki Zderzacz Hadronów
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Polska w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych – niezwykła historia współpracy, sukcesów i przyszłych perspektyw CERN.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tadeusz Lesiak
1
  1. Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
8 W krainie kubitów
Artur Ekert
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 22-24 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150034
Słowa kluczowe: komputery kwantowe mechanika kwantowa
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Komputery kwantowe mogą rozwiązywać zadania, w których klasyczne komputery się nie sprawdzą. To zasługa mechaniki kwantowej – mówi prof. Artur Ekert z Mathematical Institute Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Narodowego Uniwersytetu Singapuru.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Artur Ekert
1
  1. Mathematical Institute Uniwersytet Oksfordzki; Narodowy Uniwersytet Singapuru
9 Okno na Wszechświat
Grzegorz Pietrzyński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 25-27 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150035
Słowa kluczowe: obserwatorium astronomiczne Chile teleskopy
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W sercu chilijskiej pustyni Atakama znajdują się teleskopy polskiego obserwatorium, które dzięki wyjątkowej lokalizacji dają możliwość prowadzenia obserwacji kosmosu na niespotykaną dotąd skalę.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Grzegorz Pietrzyński
1
  1. Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
10 Budowniczowie megalitów z Libanu
Zuzanna Wygnańska , Tara Steimer-Herbet
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 28-32 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150036
Słowa kluczowe: megality Bliski Wschód
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Odkrycia polskich archeologów na Bliskim Wschodzie przybliżają kulturę pierwszych budowniczych sprzed 5 tys. lat.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Zuzanna Wygnańska
1
Tara Steimer-Herbet
2
  1. Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN w Warszawie
  2. Uniwersytet Genewski
11 Odkryte tajemnice nowotworów
Maciej Giefing
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 33-35 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150037
Słowa kluczowe: chłoniak Hodkina nowotwory terapia genowa
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Nowe badania komórek odpornościowych przynoszą nadzieję na wynalezienie skutecznej terapii chłoniaka Hodgkina.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maciej Giefing
1
  1. Zakład Genetyki Nowotworów, Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu
12 Przeszłość Ameryki Łacińskiej
Wiesław Więckowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 36-39 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150038
Słowa kluczowe: kultura przedkolumbijska archeologia Ameryka Łacińska
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Dzięki badaniom prowadzonym przez polskich archeologów w Ameryce Południowej odkrywana jest jej przedkolumbijska historia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wiesław Więckowski
1
  1. Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski
13 Ogromna siła nanocząstek
Jan Paczesny , Magdalena Osial
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 40-41 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150039
Słowa kluczowe: nanocząsteczki antybiotyki patogeny
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Srebro i herbata w skali nano mogą niszczyć mikroorganizmy oporne na leczenie.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Paczesny
1
Magdalena Osial
2
  1. Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie
  2. Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN w Warszawie
14 Satelitarne spojrzenie na Bałtyk
Mirosława Ostrowska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 42-47 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150040
Słowa kluczowe: optyka morza satelity SatBałtyk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Ozjawiskach zachodzących w morzach i oceanach oraz wykorzystaniu satelitów do badania tych zjawisk opowiada dr hab. Mirosława Ostrowska, prof. IO PAN, wiceprezeska PAN.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mirosława Ostrowska
1
  1. Wiceprezeska PAN, członek korespondent Wydziału III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi PAN
15 Człowiek umrze, statki ostaną...
Mikołaj Radomski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 48-51 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150041
Słowa kluczowe: emigracja polonia w Brazylii Brazylia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

To zwięzła odpowiedź udzielona przez Mieczysława Waszczuka z Áurea na pytanie, dlaczego w jego miasteczku utworzono muzeum. A „statki” to nic innego jak naczynia do zmywania i jednocześnie przykład archaizmu charakterystycznego dla polszczyzny, którą posługuje się spora grupa potomków polskich emigrantów w Brazylii.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mikołaj Radomski
1
  1. Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie
16 Gdzie Europa wietrzy spisek?
Michał Kotnarowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 52-55 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150042
Słowa kluczowe: Europejski Sondaż Społeczny teorie spiskowe
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

„Naukowcy manipulują dowodami, a najważniejsze decyzje w światowej polityce podejmuje niewielka, tajna grupa osób”, czyli powszechność przekonań spiskowych na podstawie danych Europejskiego Sondażu Społecznego.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Michał Kotnarowski
1
ORCID: ORCID
  1. Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie
17 Jurajska autostrada łącząca różne światy
Łukasz Weryński , Błażej Błażejowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 56-59 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150043
Słowa kluczowe: jura Geopark Owadów-Brzeziny skamieniałości
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Jedno z najważniejszych odkryć paleontologicznych Polski z początku XXI wieku znajduje się w niepozornej wsi Owadów-Brzezinki nieopodal Piotrkowa Trybunalskiego.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Łukasz Weryński
1
Błażej Błażejowski
2
  1. Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
  2. Instytut Paleobiologii, Muzeum Ziemi, Polska Akademia Nauk w Warszawie
18 Ocalić najgłębszy kanion
Andrzej Gałaś , Tomasz Kalicki , Andrzej Paulo , Slávka Gałaś , Melvin Benavente , Adam Flakus , Krzysztof Gaidzik
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 60-65 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150044
Słowa kluczowe: Geopark Colca i Wulkany Andagua kanion Colca
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Badania polskich uczonych na obszarze Peru przyczyniły się do powstania geoparku Colca i Wulkany Andagua.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Andrzej Gałaś
1
Tomasz Kalicki
2
Andrzej Paulo
3
Slávka Gałaś
3
Melvin Benavente
4
Adam Flakus
5
Krzysztof Gaidzik
6
  1. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
  2. Instytut Geografii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
  3. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
  4. National University of San Agustín in Arequipa
  5. Instytut Botaniki im. Władysława Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
  6. Wydział Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Śląski w Katowicach
19 Współcześni argonauci
Katarzyna Marciniak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 66-69 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150045
Słowa kluczowe: mitologia edukacja
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Mity łączą nas ponad granicami krajów i pokoleń, właśnie dlatego mitologia klasyczna została wykorzystana w programie edukacyjnym przygotowującym młodzież do wyzwań współczesnego świata.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Marciniak
1
  1. Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną, Wydział „Artes Liberales”, Uniwersytet Warszawski
20 Polszczyzna jako język odziedziczony
Piotr Romanowski , Anna Seretny
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 70-71 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150046
Słowa kluczowe: emigracja polszczyzna polonia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Język polski można dziś usłyszeć w wielu krajach świata, a to dzięki polskiej diasporze, która nie ustaje w wysiłkach na rzecz zachowania językowego dziedzictwa i tożsamości kulturowej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Romanowski
1
Anna Seretny
2
  1. Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Warszawski
  2. Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
21 Raczej nie Polak
Jerzy Trammer
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 72-73 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150047
Słowa kluczowe: felieton
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Jerzy Trammer
1
  1. Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
22 Różne oblicza podróży
Justyna Sienkiewicz-Baraniak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 74-79 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150048
Słowa kluczowe: Muzeum emigracji w Gdyni fotoreportaż
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Muzeum Emigracji w Gdyni to obowiązkowy punkt na kulturalnej mapie Trójmiasta. Charakterystyczna bryła budynku dawnego Dworca Morskiego to nie tylko jedna z pereł gdyńskiego modernizmu – dziś to przede wszystkim symbol przemian społeczno-kulturowych, których w ostatnich dziesięcioleciach doświadczają Polska i samo miasto.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Justyna Sienkiewicz-Baraniak
1
  1. Specjalistka ds. komunikacji z mediami w Muzeum Emigracji w Gdyni
23 Stacja PAN w Wiedniu zaprasza gości
Konrad Maraszek
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 80-81 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150049
Słowa kluczowe: Stacja Pan w Wiedniu edukacja
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Globalne ocieplenie, ślad węglowy, niszczenie bioróżnorodności… Co dzień jesteśmy bombardowani informacjami o dewastacji środowiska oraz o negatywnym wpływie człowieka na planetę, ale czy wiemy, co człowiek może zrobić dla Ziemi?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Konrad Maraszek
1
  1. Polska Akademia Nauk Stacja Naukowa w Wiedniu
24 Zwierzęta Afryki
Anna Olej-Kobus
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2024 | No 1 (77) Polska w świecie | 82 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2024.150220
Słowa kluczowe: Afryka safari przewodnik
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przewodnik na safari – dla wszystkich miłośników polowań z aparatem fotograficznym. Obszerne wydanie encyklopedyczne przygotowane w języku polskim przez Polkę.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Olej-Kobus
1
  1. dziennikarka i fotografka

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji