Ekonomista

Artykuł zawiera rozważania nad historyczną ewolucją globalizacji w kontekście rywalizacji dwóch koncepcji organizacji gospodarki: opcji propaństwowej i opcji prorynkowej. Autor przyjął założenie, że globalizacja jest trwałą cechą ludzkich dążeń. Na początku czasów nowożytnych tendencja ta splotła się z przemienną dominacją opcji propaństwowych oraz prorynkowych i w takiej postaci występuje do czasów obecnych. Liberalna myśl ekonomiczna wyraziła to przeciwieństwo w formule: rynek versus państwo. W ciągu pięciu minionych wieków wystąpiło pięć etapów przemiennej dominacji opcji propaństwowych i prorynkowych, splecionych z globalizacją. Rozpoczyna je merkantylizm z dużą rolą państwa, a jego antytezą jest wolnokonkurencyjny kapitalizm z XIX wieku. Dwa ostatnie etapy: neoliberalizm z lat 1980–2008 oraz jego antytezę z lat 2009–2019 omówione zostały dość dokładnie. Wcześniejsze etapy potraktowano jako tło historyczne. Analizę poprzedzono szkicem teoretycznego modelu globalizacji połączonej z przemienną dominacją opcji propaństwowych i prorynkowych, który można taktować jako wartość dodaną do dorobku myśli ekonomicznej o wzajemnych relacjach między państwem a rynkiem.

Artykuł zawiera rozważania i propozycje autora dotyczące wymiaru regionalnego polityki społecznej. Ten aspekt polityki społecznej nie cieszy się jak dotąd dużym zainteresowaniem. Zakres regionalizmu i jego formy są powiązane z dominującą w danym państwie doktryną społeczną. Wyraża się to w relacji dochodów własnych samorządów terytorialnych do dochodów budżetu państwa oraz w swobodzie samorządów w kształtowaniu świadczeń społecznych, czyli w decentralizacji. W Polsce zmiany polityczne powiązane z doktrynalnymi utrudniają rozwój regionalnej polityki społecznej. Może to negatywnie wpływać na koordynację i realizację przedsięwzięć polityki społecznej podejmowanych na różnych szczeblach administracji i na dostosowanie struktury świadczeń społecznych do potrzeb mieszkańców regionu.

Artykuł analizuje wsparcie niepieniężne udzielane osobom starszym w Polsce i innych krajach Europy w celu poznania kluczowych zależności między strukturą rodzin a tym wsparciem oraz diagnozy wyzwań, jakie w tym zakresie mogą czekać populację Polski w nieodległej przyszłości. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie danych z badania ankietowego Survey on Health, Ageing and Retirement in Europe (SHARE). Praca podejmuje również próbę odpowiedzi na pytanie o zapotrzebowanie na wsparcie nieformalne w przyszłych pokoleniach starszych Polaków i możliwości jego zaspokojenia. Populacją badaną są osoby w wieku co najmniej 50 lat, gdyż to one w najbliższej przyszłości zadecydują o sytuacji osób starszych. Poza opieką osobistą analiza wyróżnia również pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz pomoc w załatwianiu spraw urzędowych. Najczęściej udzielaną formą wsparcia jest pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego, świadczona przede wszystkim przez sąsiadów i członków rodzin, która zmniejsza zapotrzebowanie na opiekę instytucjonalną. Opieka osobista jest udzielana w zdecydowanej mniejszości w badanej populacji, również w najstarszej grupie wieku, i nie licząc członków gospodarstwa domowego, jest świadczona zazwyczaj przez dzieci biologiczne.

Gospodarka Polski jest silnie powiązana z rynkami Europy, a w szczególności z Unią Europejską; prawie 90% polskiego eksportu towarów trafia do krajów europejskich, w tym około 80% do krajów UE. Są to rynki chłonne, stabilne i bezpieczne, a towary sprzedawane na Wspólnym Rynku są wolne od cła. Jednak wysoka koncentracja eksportu na tym rynku oznacza dużą zależność od umiarkowanej dynamiki popytu oraz wahań lokalnej koniunktury, a ponadto ogranicza korzyści, które można czerpać z obecności na rynkach wschodzących, obejmujących dynamicznie rozwijające się kraje o dużych gospodarkach. Artykuł zawiera ogólną charakterystykę tych rynków, ze wskazaniem ich potencjału gospodarczego i ludnościowego oraz miejsca w gospodarce światowej – obecnie i w przyszłości (według aktualnych danych i długookresowych prognoz). Dane o handlu zagranicznym Polski wskazują na bardzo niewielki udział krajów wschodzących w geograficznej strukturze polskiego eksportu. Autor opisuje szanse i zagrożenia związane z ekspansją eksportową na te rynki, podkreślając, że bilans potencjalnych korzyści i ryzyka jest wyraźnie korzystny, co powinno zachęcać polskie przedsiębiorstwa do większej aktywności w handlu i kooperacji z tymi krajami i regionami.

This study examines the impact of monetary policy on economic growth in Ukraine between 2006 and 2019. After the stationarity and co-integration tests, a vector- autoregressive model (VAM) was used to estimate the impact of monetary factors on economic growth in Ukraine. The research results show that GDP changes are largely explained by its own earlier dynamics, but in the long-run real GDP quite strongly depends on the money supply, exchange rate against euro, and basic interest rate. At the same time GDP is weakly dependent on the exchange rate against US dollar, CPI and PPI, the volume of loans to business and external debt. The authors explain their findings and compare them with several other empirical studies on the subject concerning some other countries.

Pojęcie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest dziś w Polsce dużo lepiej znane i znacznie szerzej dyskutowane niż wcześniej. Rok 2018 był bowiem pierwszym rokiem w historii, w którym – w związku z implementacją dyrektywy Unii Europejskiej – duże i średnie przedsiębiorstwa zaczęły oficjalnie raportować wdrażanie strategii z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, a przedsiębiorstwa nieprowadzące takiej polityki musiały wyjaśniać w swych raportach przyczyny takiego stanu rzeczy. Artykuł, odwołując się do istniejącej literatury na ten temat i toczącej się dyskusji, poszukuje odpowiedzi na pytanie o możliwość takiego zaangażowania kulturotwórczego przedsiębiorstw, które byłoby integralną częścią ich odpowiedzialności społecznej.

Artykuł przedstawia dorobek naukowy laureatów Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych przyznanej w 2019 r.: E. Duflo, A. Banerjee i M. Kremera. Omówiony został ich wkład do badań nad przyczynami i sposobami łagodzenia ubóstwa na świecie, a przede wszystkim wkład do rozwoju badań eksperymentalnych w naukach społecznych wykorzystujących schemat randomizowanych badań kontrolowanych (RCT). W tym kontekście autorzy wyjaśniają także przyczyny wzrostu popularności podejścia eksperymentalnego w ekonomii rozwoju oraz omawiają jego silne strony i ograniczenia.